Тянь-Шань скутигери

Тянь-Шань скутигери (лат. Scutiger tianschanicus A. Bond., syn. Albatrellus tianschanicus) - Мөмөлүк денеси көпчүлүк учурда жалгыздан, кээбирде тегинен экиден биригип турат. Калпакчасы аздыр-көптүр эттүү, жаңы чыкканда серпилмелүү, тез аранын ичинде кургоочу, орто чени басырыңкы, диаметри 1,5-5 см, ортосунун калыңдыгы 0,5 мм, учунуку 1 мм. Сырты кубарган күңүрт түстө, кийинчерээк киргилт-сары, анткени өтө жыш жана майда кабыкчалардан ала-була көрүнөт. Кыры ичке, көпчүлүк учурда айчыктуу. Тканы агыш, тыкыс эттүү, кургаган мезгилде катуу, борпоң, түтүкчөлөрүнүн чеги ичке сызыктуу. Бутчасы аздыр- көптүр орто ченинде жайгашып, узундугу 1,5-3 см, калыңдыгы 0,4-1 см, теги бир аз кеңейип же ичкерип, түксүз, түзсүз, кургаганда бырыштуу. Желбейт.

Биологиялык өзгөчөлүктөрү

Изилденбеген. Сентябрдын аягында мөмөлөйт.

Жалпы жана өлкөдө таралышы

Казакстан ( Заилийск Алатоосу: Ысык, Кичи Алматы жана Чоң Алматы капчыгайлары), Түндүк Кыргызстан (Ысыккөл ойдуңу).

Өсүү шарттары

Тоолордун ортоңку алкактары. Карагайлуу токойлордун (Picea schrenkiana) топурагында, маданий өсүмдүктөрдүн, Шренк карагайынын кыйындыларында, эски дүмүрлөрдө кичине мөмөлүү дене байлайт.

Саны

Анча көп эмес жана сейрек кездешет.

Чектөөчү факторлор

Антропогендик. Карагайлуу токойлордун аянтынын кыскарышы. Өзгөчөлөнгөн формасынан жеңил ойлуулук менен жоготулат.

Өстүрүү

Маалымат жок.

Уюштурулган коргоо аракеттери

Казак ССРинин Кызыл китебине (1981) киргизилген.

Коргоо үчүн зарыл аракеттер

Жергиликтүү калк арасында скутигерди чогултууга тыюу салуу боюнча түшүндүрүү иштерин жүргүзүү. Түр кездешкен жерлерди корукка алуу.

Cтатусу

CR. Өтө сейрек кездешүүчү эндем түр.

Колдонулган адабияттар

• Кыргыз Республикасынын Кызыл китеби 2-басылышы – Бишкек: 2006. – 544 б. – ISBN 9967-23-367-2