Улуу Акбар

Акбар Желал-ад-Дин Мухаммад (УлууАкбар ) (14 октябрь 1542 — 17 октябрь 1605) — Моголдординастиясынынʏчʏнчʏпадишахы , тимурид, Бабурдун небереси, Тамерландын тʏз урпагы.Улуу Акбар Амаракот шаарында Синд провинциясында туулган (АзырПакистандын провинциясы).12 жашка чейин ал жердеболгон. 1555-жылы атасыХумаюнмененДелиге келген.1556-жылы Хумаюнөлʏп , 14 жаштагы Акбар башкаруучуболуп калган. 4 жылдан сон регенти(аталык) Байрам ханды кубалап , чегараларды кенейтʏʏгө киришкен.Акбар Раджпутанды , Гуджаратты, Бенгалияны ,Кашмирди бириктирген.Анын өмʏрʏнʏн көп бөлʏгʏ Тʏндʏк Индиянын баш ийбес башкаруучуларын бириктирʏʏгө арналган.АкбарчонатасыБабурсыяктуу эле сооданынөнʏгʏʏсʏнөжолачкан.Моголимпериясынын ( «монголдор» мененалмаштырбоокерек) мамлекеттик тили тʏрʏ тили жана хинди тили болгон. 1574-жылы негизиненөлкөнʏбириктирипбʏтʏпичкиреформалардыжʏргʏзʏʏгөкиришкен. Акбар өзʏнискуствонун ,илимдинкоргочуусу катары тегерегинемыктыокумуштууларды, акындарды , музыканттарды , сʏрөтчʏлөрдʏтоптоомененкөрсөтөалган. АнынжакынвезириАбу-л Фазл, ар тараптуубилимдʏʏ ,көптилбилгенадамболгонжанаАкбардынбашкаруусужөнʏндөэмгекжазган. Акбардынбашкарууучурунда живопись мектебитʏзʏлгөн , 24 минденашыктомдогукитепканатʏзʏлгөн. Акбар дингеабданкызыгуумененкараган , христиан дининедагы , католик миссионерлериКлаудио Аквавива, Антони де Монсерраттыкабылалган.Албукараларынабаардыкдиндердитутуугауруксат берген.1582-жылы ал өлкөдөмистикалыкокуудин-и иллахи («божественная вера»),таратуугааракеткылган.Булокууну Абуаль-Фазиль экөөиштепчыкканжанабулокууиндуизмдин ,зороастризмдин , исламдынжанабиразхристиандынэлементтеринбириктиргенокууболгон.Акбар « акылжактырганишенимганааныкчындык»«Көпакмактар , салттардынкʏйөрмандары ,акылгакөрсөтмөкатарындабабалардынсалттарыналатжанаушулжолмененөзʏлөрʏнтʏбөлʏкуяткакалтырышат » - депайткан.Анынокуусуна карата ирифеодалдаркөтөрʏлʏшкөчыгышкан. Анынөмʏрʏнʏнакыркыкʏндөрʏинтригалармененөткөн . Анынбаласы Салим ар дайыматасынакаршы кутум уюштуруп турган.1605-жылы Акбар өлʏп , баласы Салим Жахангирдегенатменентактыныээлеген . Абу-л-Фазл Аллами. Акбар-наме .Акбар // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) — СПб., 1890—1907.