Чаар күсөн
Чаар күсөн (лат. Vormela peregusna, Guldenstaedt, 1770):
Жалпы жана өлкөдө таралышы[оңдоо | булагын оңдоо]
Түштүк-Чыгыш Европанын, Алдынкы, Ортонку жана Борбордук Азиянын талаалары, жарым чөлдөрү жана чөлдөрү. Мурун Кыргызстандын Чүй, Талас өрөөндөрүндө жана Түркстан кыркаларынын адырларында жашаган. Акыркы 10 жылдыкта Чүй өрөөнүндө жана Чаткалдын түштүк тарабында таралышы белгилүү.
Жашаган аймактары[оңдоо | булагын оңдоо]
Талаалар жана жарым чөлдөр. Дарыялардын өрөөндөрүндө бадалдуу токойлордо кездешет.
Саны[оңдоо | булагын оңдоо]
Белгисиз.
Жашоо тиричилиги (жашоо циклдары)[оңдоо | булагын оңдоо]
Жашоо тиричилигин түнкүсүн өткөрүүчү жаныбар. Кумчулдар, сары чычкандар, кош аяктар жана башка майда жаныбарлар менен азыктанышат. Февралң-мартта жаштары туулат. Негизинен 3-8 тууйт, кээде гана 14кө чейин жетет.
Чектөөчү факторлор[оңдоо | булагын оңдоо]
Белгисиз. Жашоочу жерлерин айдоо анын популяциясынын санына тескери таасир этет.
Көбөйтүү (колдо багуу)[оңдоо | булагын оңдоо]
Маалымат жок.
Уюштурулган коргоо аракеттери[оңдоо | булагын оңдоо]
1985-жылдагы Кыргызстандын Кызыл китебине киргизилген . Өзбекстан, Казакстан жана Тажикстандын Кызыл китептерине киргизилген.
Коргоо үчүн зарыл аракеттер[оңдоо | булагын оңдоо]
Иштелип чыккан эмес. Болжолдуу жашоо жерлерин изилдөө иштерин жүргүзүү. Зарыл керектүү коргоо чараларды иштеп чыгуу.
Статусу[оңдоо | булагын оңдоо]
III категория, Critically Endangered, CR: R, C1, Республиканын территориясында өлүп жоголгонго жакын уруунун бир гана түрү.
Колдонулган адабияттар[оңдоо | булагын оңдоо]
- Биология: Энциклопедиялык окуу куралы/Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. -Б.:2004, ISBN 9967-14-002-4
- Кыргыз Республикасынын Кызыл китеби 2-басылышы – Бишкек: 2006. – 544 б. – ISBN 9967-23-367-2