Чортонбаев Тыргоот Жумадиевич
Чортонбаев Тыргоот Джумадиевич (1953) — зооинженер, селекционер, окумуштуу - педагог. Айыл чарба илимдеринин доктору, профессор, К.И.Скрябин атындагы Кыргыз улуттук агрардык университетинин илимий иштери боюнча проректору.
Кыскача өмүр таржымакалы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Чортонбаев Тыргоот Джумадиевич 1953-жылы Ысык-Көл облусунун Тоң районуна караштуу Тогуз-Булак айылында туулган. Улуту – кыргыз
- 1970-жылы Тогуз-Булак орто мектебин аяктаган.
- 1970-1972жж. Тогуз-Булак колхозунда колхозчу болуп эмгектенген.
- 1972-1974 - жж. Советтик Армиянын катарында кызмат өтөгөн.
- 1974-1975 - жж. К.И. Скрябин атындагы Кыргыз айыл чарба институтунун даярдоо бөлүмүнүн угуучусу.
- 1975-1980 – жж К.И. Скрябин атындагы Кыргыз айыл чарба институтунун зооинженердик факультетин бүтүргөн.
- 1980-1982 – жж К.И. Скрябин атындагы Кыргыз айыл чарба институтунда ага лабарант, кенже илимий кызматкер болуп иштеген.
- 1982-1985 – жж. Днепропетровск айыл чарба институтунун аспиранты.
- 1986-1992- жж. К.И. Скрябин атындагы Кыргыз айыл чарба институтунун генетика жана мал өстүрүү кафедрасынын ассистенти, ага окутуучу, доцент болуп иштеген.
- 1988-ж. айыл чарба илимдеринин кандидаты. Темасы: “Тяньшань жарым уяң жүндүү жана кыргыз уяң жүндүү койлор менен австралиялык корридель менен аргындашуудан алынган аргын койлордун кунардуулук сапаты.
- 1992-ж. доцент наамын алган.
- 1993-1996 –жж. К.И. Скрябин атындагы Кыргыз айыл чарба институтунун зооинженердик факультетинин деканы.
- 1996-2001-жж. Кыргыз агрардык академиясынын биология жана экология кафедрасынын доценти.
- 2000-ж. айыл чарба илимдеринин доктору болгон. Темасы: Тяньшань тукумундагы койлордун селекциясынын генетикалык негиздери”
- 2002-2005 – жж. К.И.Скрябин атындагы Кыргыз агрардык университетинин илимий иштер боюнча проректору.
- 2007-ж. профессор наамын алган.
- 2005-2009-жж. К.И.Скрябин атындагы Кыргыз агрардык университетинин айыл чарба продукцияларын өндүрүү жана кайра иштетүү технология институтунун директору.
- 2009- жылдан бери К.И.Скрябин атындагы Кыргыз улуттук агрардык университетинин илимий иштери боюнча проректору.
- 2012-жылдан бери докторлук (кандидат) диссертацияларды жактоо боюнча кеңештин төрагасы.
Үй-блөсү тууралуу маалмат.
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Үй-бүлөлүү, эки балалуу (бир уулу,бир кызы бар)
Жубайы Султаналиева Турсунбүбү- техника илимдеринин кандидаты, доцент.
Уулу – Чортонбаев Улан – экономика илимдеринин кандидаты, доцент, Кызы Чортонбаева Асель- экономика илимдеринин кандидаты.
Өзү төрт бир тууган.
Илимий ишмердиги
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Айыл чарба малдарын өстүрүү,генетика жана селекциясы.
Негизги илимий – методикалык эмгектери
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- Мал чарбачылыгынын негиздери: айыл чарба боюнча жогорку окуу жайлары үчүн окуу китеби. –Б.:Кут Бер, 2012. – 248б.
- Животноводство и проблемы окружающей среды: Учебное пособие. Б.: 2012.-150с.
- Мал чарбасындагы айрым терминдер боюнча такталган орусча-кыргызча түшүндүрмө сөздүгү –Б.:2013.-31б.
- Экологический мониторинг горных пастбищ Восточного Прииссыкуля. Б.: “ Прима”. – 2014.-152с.
- “Иссык-Кульский внутрипородный зональный тип овец кыргызского горного мериноса”. Свидетельство селекционного достижения. Патент №50.30 сентябрь 2015.
- “Таласский внутрипородный зональный тип овец кыргызского горного мериноса. Свидетельство селекционного достижения. Патент №50. 30 сентябрь 2015.
Сыйлыктары. Наамдары
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- 1992-ж. Кыргыз Республикасынын билим берүү жана илим министирлигинин Ардак Грамотасы.
- 2003-ж. Кыргыз Республикасынын билим берүүсүнүн мыктысы “Төш белгиси”.
- 2009-ж. Кыргыз Республикасынын айыл чарбасынын мыктысы “Төш белгиси”.
Проф. Т.Д.Чортонбаевдин илимий жетекчилиги менен корголгон диссертациялар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- Деркенбаев Советбек Мусаевич, а.ч.и.д. «Селекционно-генетическая стратегия улучшения продуктивности крупного рогатого скота в Кыргызстане- 2007.
- Черткиев Шарапидин Черткиевич, а.ч.и.д., «Научные основы формирования мясной продуктивности яков в онтогенезе»-2007.
- Турдубаев Таалайбек Жээнбекович, а.ч.и.д., “Породные ресурсы овец Кыргызстана и их рациональное использование»,- 2012.
- Кадырова Чинара Тойчубековна, а.ч.и.к., «Генетические факторы, влияющие на биологические и хозяйственно -полезные признаки коз молочного направления юга Кыргызстана» - 2013.
- Ибраимова Айнура Танкеевна, а.ч.и.к., «Биохимические и селекционно-генетические особенности гиссаро-кыргызских овец в условиях Чуйской долины»,-2014.
Колдонулган адабияттар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- «Кыргызстан». Улуттук энциклопедия: 7-том / Башкы ред. Ү. А. Асанов. К 97. Б.: «Кыргыз энциклопедиясы» башкы редакциясы, 2015. - 832 б., илл. ISBN 978-9967-14-125-4