Тармал бирказан
Тармал бирказан (Pelecanus crispus), (Bruch, 1832):
Жалпы жана өлкөдө таралышы[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Монголиянын, Шиңжаңдын, Батыш Сибирдин, Казакстандын, Кичи Азиянын көлмөлөрү, Түштүк Европанын жээктери. Кыргызстанда жазгы жана күзгү келгин кезинде Чүй өрөөнүндө жана Ысыккөлдө (Григорңевка айылынын жанында Акбулуңда жана көлдүн батыш жагы) кездешет.
Жашаган аймактары[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Бадалдуу, камыштуу, балыктарга бай жасалма жана табигый көлмөлөрдө өткүл мезгилинде учурайт.
Саны[түзөтүү | булагын түзөтүү]
2-3 куштан учурайт. Эки жолку кездешүүдө 6-7 куш. Келгин учурунда жалпы саны белгисиз.
Жашоо тиричилиги (жашоо циклдары)[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Келгин куш. Аралчаларда уялайт, кээде кызгылт бирказан менен бирге болот. Марттын аягында – апрелдин башында 2-3 жумуртка тууйт, аны 40 күн басат. Балык менен азыктанат. Кара карга, күмүш чардактар уяларын бузушат.
Чектөөчү факторлор[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Келгин кезинде балыктарга жарды, жашынуучу көлмөлөр аз. Көлмөлөрдүн гидрологиялык режими өзгөрүлүшү менен байланыштуу жашаган же уялоочу жеринин өзгөрүлүшү, аларды чарбага пайдалануу, уу химикаттарды колдонуу.
Көбөйтүү (колдо багуу)[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Маалымат жок, бирок көптөгөн зоопарктарда багылат.
Уюштурулган коргоо аракеттери[түзөтүү | булагын түзөтүү]
1985-жылы Кыргызстандын Кызыл китебине киргизилген.
Коргоо үчүн зарыл аракеттер[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Сезондук заказниктерди жана келгин мезгилинде эс алуучу жайлары катары Борбордук орнитологиялык территорияларды (БОТ) уюштуруу.
Статусу[түзөтүү | булагын түзөтүү]
V категория, Vulnerable, VU, A2c+3с. Монотиптүү түр. Евразиянын территориясында эки түрдүн бири.
Колдонулган адабияттар[түзөтүү | булагын түзөтүү]
- Кыргыз Республикасынын Кызыл китеби 2-басылышы – Бишкек: 2006. – 544 б. – ISBN 9967-23-367-2