Амазондар

Амазондар — грек мифологиясындагы Арес кудайы менен Гармониядан таркаган согушчан аялдардын уруусу. Уламыштар боюнча амазондар Кичи Азиядагы Фемискир тоосунун жанындагы Фермодонт дарыясынын жээктеринде жана Меотида көлүнө (Азов дарыясы) жакын, Кавказ тоосунун этектеринде жашашкан. Алар Арес жана Артемидага сыйынышкан. Амазондар жөнүндөгү уламыштарда алардын эркектерди жек көрүшөөрү, бирок өз уруусун сактап калуу, тукум калтыруу үчүн гана башка уруулардын эркектери менен байланышка барышаары тууралуу айтылат. Жаңы төрөлгөн эркек балдарын аталарына берип салышкан же төрөлгөндө эле өлтүрүшкөн, ал эми уруу арасында кыздарды гана калтырышып, аларга согуш өнөрүн үйрөтүшкөн. Жаа, айбалта, жеңил калкандар менен куралданышып, курал колдонууга ыңгайлуу болуш үчүн, кыздардын сол жак (кээде оң жак) көкүрөгүн күйгүзүп же баса таңып салышкан. Амазондардын ханышасы Ипполита тагынып жүрүүчү Арес кудайынын кемерин өз кызына алып берүү үчүн, Эврисфей падыша Гераклды жөнөтөт. Геракл Фемискирди курчап, Ипполитаны өлтүрүп, кемерине ээ болот. Бул жортуулга Геракл менен кошо аттанган Тесей амазон Антиопаны (айрым версия боюнча Ипполита жана Меланипаны) уурдап кетет. Ушундан кийин амазондар Афиныга кол салышып, бирок жеңилип калышат. Антиопа Тесейге уул төрөп берет. Байыркы грек искусствосунда амазондардын ажайып сулуулугу, ошондой эле грек жоокерлери менен салгылашып жаткан учурлары (башкача айтканда амазономахия) чагылдырылган. Амазондар менен олимпиялык баатырлардын салгылашуулары жөнүндөгү мифтерде матриархат доорунун элементтери камтылган.

Колдонулган адабияттар

“Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 1-том. Башкы ред. Асанов Ү. А., Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2006. ISBN 9967—14—046—1