Билала (эл)
Билала (булала, фр. bilala) — Чад Республикасынын Батха префектурасында, Фитри көлүнүн тегерегинде жашаган эл.
Жалпы саны 136 629 адам (1993).
Раса
Билала эли негроид расасына таандык.
Тил
Эне тили — наба. Наба тили Нил-сахара макроүй-бүлөсүнүн борбордук судан уясына кирет. Наба тили 4 диалектке бөлүнөт. Билаладан тышкары ал тилде кукаи менен медого элдери сүйлөшөт. Бул үч эл биригип лиси деп аталат.
Дин
Көпчүлүгү Исламдын сүннөт багытынын маликит мазхабын тутушат.
Тарых
Билала биринчи жолу 14-кылымда Фитри көлүнүн жанында пайда болгон.
Алар Канем империясынын башкаруучу династиясы Сайфава династиясынын башчылары жетектеген көчмөндөр болгон.
Билалар этникалык жактан кайи (загава) жана нгизим элдеринин биригүүсүнүн натыйжасында пайда болгон саясий биримдик болгон. Билала, Канемге кирбей, империянын чегинен чыгышка отурукташып, аны менен согушкан. 1376-1400-жылдар аралыгында алар Канемдин алты маи (падышасынын) бешөөнү өлтүрүп, канемди борбордон кууп чыгышкан, андан соң Канем мамлекетин толугу менен талкалашкан, ошондуктан маи өлкөнүн түндүк-чыгышындагы Борнуга көчүп кетүүгө аргасыз болушкан.
15-кылымда Билала Канемдин жеринде Яо султандыгын түзүшкөн.
Жүз жылдан кийин Канем-Борно башкаруучулары султандыкты багындыра алышты, ал эми билалалар чыгышка көчүүгө аргасыз болушкан. Ошого карабастан, алар бир нече кылымдар бою Канем-Борно үчүн коркунуч болуп кала берген.
Лев Африкалык Египет менен ийгиликтүү соода улам, алардын (билала) мамлекети кошуна Канемге караганда бай экенин кабарлаган.
Билала эли Франциянын Экватордук Африканы колонизациясына чейин мамлекеттүүлүгүн сактап калган.
Булактар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]https://artsandculture.google.com/entity/m09wlb0?hl=ru Archived 2022-08-07 at the Wayback Machine