Жоомарт Бөкөнбаев
| Жоомарт Бөкөнбаев | |
 | |
| Туулган жери: |
Мазар-Сай айылы Токтогул району Жалал-Абад облусу , Кыргызстан |
|---|---|
| Жарандыгы: |
|
| Ишмердүүлүгү: |
акын |
| Чыгармачылык жылдары: |
1927-1944 |
| Чыгармаларынын тилдери: | |
Жоомарт Бөкөнбаев (1910―1944) ― акын, драматург, котормочу.
Өмүр баяны
[түзөтүү | булагын түзөтүү].jpg)
1924-1926-ж. “Көк-Арт” балдар үйүндө тарбияланган. 1931-ж. Фрунзедеги (азыркы Бишкек шаарындагы) педагогика техникумун, 1935-ж. Москвадагы коммунисттик университеттин бүтүргөн.
1927-ж. “Жер алган кедейлерге” аттуу туңгуч ыры жарыяланган.
1939-ж. “Токтогул” пьесаларын, ошондой эле Жусуп Турусбеков, Кубанычбек Маликов менен бирге “Айчүрөк” операсынын либреттосун (1937) жазган.
“Алтын кыз” (1935), “Добулбас” (1935), “Жоомарттын ырлары” (1936), “Комуз” (1938), “Өчпөс өмүр” (1939), “Өмүр” (1940) ж. б. ырлар жыйнактары чыккан.
Улуу Ата Мекендик согуш жылдары “Кош Ала-Тоо, уулуң кетти майданга”, “Ата журт үчүн майданга” сыяктуу патриоттук ырларды жазган.
Орус классик акындарынын (А. С. Пушкин, М. Ю. Лермонтов, Н. А. Некрасов) айрым чыгармаларын которгон.
Согуштан кайтып, кызмат боюнча Ысык-Көл боюнда жүргөн кезинде машина кырсыгынан курман болгон.
Анын ысымы азыркы Ысык-Көл облусуна караштуу Тоң районунун акимдик борбору болгон шаарчага ыйгарылган.
Уулу Кулубек Бөкөнбаев кыргыздын пост-советтик доордогу мамлекеттик ишмерлеринен (айлана-чөйрөнү коргоо министри) болгон. Ал - окумуштуу (геолгия-минералогия илимдеринин доктору).
Кызы Сырга Бөкөнбаева – медицина илимдеринин доктору.
Уулу Зайнидин Бөкөнбаев (04.08.1943-12.01.2003).
Жоомарттын жубайы Тенти да чыгаан акын болгон. Кийинчерээк Тенти айым академик Муса Адышевге (1915-1979) турмушка чыгып, Адышева тегатын алган.
«Алтын кыз» поэмасы 1936-жылы орус тилинде жарык көрүп, жыйынтыгында Ж. Бөкөнбаевдин башка чыгармалары да орусчага которулган. Ал көптөгөн обондуу ырлардын текстинин автору.
Ш. Руставели, А. С. Пушкин, М. Ю. Лермонтовдун ж.б. чыгармаларын кыргыз тилине которгон.
1934-жылдан ССРС Жазуучулар союзунун мүчөсү.
«Ардак белгиси» ордени менен сыйланган.
«Манас» эпосунун сюжети боюнча фильм тартууга даярдык көрүп жатканда Каза болуп калган
Эмгектери
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Кыргыз тилинде
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- Алтын кыз. — Ф.: Кыргызмамбас, 1933. — 18 б.
- Эмгек төлү: Ырлар жыйнагы. — Ф.: Кыргызмамбас, 1933. — 25 б.
- Ак алтын менен кара алтын: Ырлар жыйы. — Ф.: Кыргызмамбас, 1934. — 40 б.
- Добулбас: Ырлар жыйнагы. — Ф.: Кыргызмамбас, 1935. — 80 б.
- Алтын кыз: Поэма жана ырлар. — Ф.: Кыргызмамбас, 1934. — 32 б.
- Жоомарттын ырлары. — Ф.: Кыргызмамбас, 1936. — 178 б.
- Алтын кыз: Поэма. — Ф.: Кыргызмамбас, 1938. — 79 б.
- Комуз: Ырлар жыйнагы. — Ф.:
- Кыргызмамбасс, 1938. — 142 б.
- Айчүрөк: 6 сүрөттүү опера. — Ф.: Кыргызмамбас, 1939. — 16 б.
- Алтын кыз. — Ф.: Кыргызмамбас, 1939. — 58 б.
- Балдар үчүн ырлар. — Ф.: Кыргызмамбас, 1939. — 23 б.
- Каргаша. — Ф.: Кыргызмамбас, 1939. — 31 б.
- Токтогул. — Ф.: Кыргызмамбас, 1939. — 50 б.
- Токтогулдун өмүрү. — Ф.: Кыргызмамбас, 1939. — 78 б.
- Ырлар. — Ф.: Кыгызмамбас, 1939. — 212 б.
- Айчүрөк: 6 сүрөттүү опера. — Ф.: Кыргызмамбас, 1940. — 16 б.
- Токтогулдун өмүрү. — Ф.:
- Кыргызмамбас, 1940. — 80 б.
- Бүркүт таңшыды. — Ф.: Кыргызмамбас, 1941. — 66 б.
- Шумкар ыры. — Ф.: Кыргызмамбас, 1942. — 51 б.
- Ажал менен ар-намыс. — Ф.: Кыргызмамбас, 1943. — 38 б.
- Кагылайын тууган жер: Ырлар жыйнагы. — Ф.: 1943. — 48 б.
- Чабуул: Жаңы ырлар. — Ф.:
- Ата-Журт үчүн майданга.-Ф.:1944.-**
- Кош, Ала-Тоо, уулун кетти майданга.-Ф.:1944.-**
- Кыргызмамбас, 1944. — 32 б.
- Ырлар жана поэмалар жыйнагы. — Ф.: Кыргызмамбас, 1946. — 355 б.
- Чыгармаларынын толук жыйнагы: 2 томдук: 1-т. — Ф.: Кыргызмамбас, 1950. — 343 б.
- Чыгармалар: 2-т. — Ф.: Кыргызмамбас, 1954. — 272 б.
- Ажал менен ар-намыс: Поэма. — Ф.: Кыргызмамбас, 1958. — 76 б.
- Чептен эрдин күчү бек: Ырлар, тамсилдер жана поэмалар. — Ф.: Кыргызокуупедмамбас, 1959. — 92 б.
- Чыгармалар. — Ф.: Кыргызмамбас, 1960. — 319 б.
- Өмүр: Ырлар. — Ф.: Кыргызокуупедмамбас, 1960. — 136 б.
- Кыргыздын Ала-Тоосу: Ырлар жыйнагы. — Ф.: Мектеп, 1958. — 74 б.
- Тандалган чыгармаларынын 2 томдугу: 1-2-т. — Ф.: Кыргызстан, 1973. — 532 б.
- Алтын кыз: Драма. — Ф.: Мектеп, 1976. — 48 б.
- Ажал менен ар-намыс: Поэма. — Ф.: Мектеп, 1979. — 40 б.
- Тандалмалар: Ырлар жана поэмалар. — Ф.: Кыргызстан, 1980. — 328 б.
- Торгой менен жагалмай: Тамсилдер. — Ф.: Мектеп, 1983. — 28 б.
- Тоголок жыйрма беште. Ф.: Кыргызмамбас, 1957г — 60 б.
Орус тилинде
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- Золотая девушка. — Ф.: Киргизгосиздат, 1936г. — 39 с.
- Комуз: Избранные стихи. — М.: Сов. писатель, 1947г. — 95 с.
- Избранные стихи. — Ф.: Киргизгосиздат, 1955г. — 68 с.
- Избранное: Стихи и поэмы. — Ф.: Киргизгосиздат, 1958г. — 319 с.
- Жаворонок и Ястреб: Басни. — Ф.: Мектеп, 1984. — 32 с.
Ал тууралуу эмгектер
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Шамшиев, Бекташ. Кыргыз адабиятынан: Жоомарт Бөкөнбаев. - Бишкек, 1996. (калемдешип жазган).
Пайдаланылган адабияттар:
1. Урстанбеков Б.У., Чороев Т.К. Кыргыз тарыхы: Кыскача энциклопедиялык сөздүк: Мектеп окуучулары үчүн. – Фрунзе: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы Редакциясы, 1990. 113 б. ISBN 5-89750-028-2
2. Кыргыз Совет Энциклопедиясы: 6 томдук/ Башкы редактор Орузбаева Б. Ө./ - Ф.: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын башкы редакциясы, 1977-1980. Т.1-6.
