Евгения коңгуроо гүлү
Евгения коңгуроо гүлү (лат. Campanula eugeniae, Fed) - Көп жылдык чөп өсүмдүк. Дүңгөлүү, көп жана бутактуу тамыр сабагында кыска жана көп сандаган боз өркүндүү. Алар былтыркы жылдын жалбырак саптарынын катмарланган кыска калдыктары, тамыр моюнчасындагы бирин-серин жалбырактары же гүл байлоочу сабактары менен жабылган. Сабагынын бийиктиги 10-15 см, жөнөкөй, ичке, жип сымал, тамыр моюнчасындагы жалбырактарынан жана мөмө байлабаган өркүндөрүнүн жалбырактарынан бир аз ашык. Жыш жалбырактуу, бир гүлдүү, кээде эки гүлдүү. Төмөнкү жалбырактары тамыр моюнчасында, узуну (5)8-10 см келген ичке саптуу; жалбырак пластинкалары ичке ланцеттей, эки учуна тартылган, шуштугуй. Жиптей саптарынан эки эсе кыска, түксүз, ичке, бүтүн кырдуу, билинээр-билинбес тишчелүү; Сабактагы жалбырактары сызгычтай-ланцеттүү, кезектешип жайгашкан, жалбырак сапсыз. Гүлдөрүнүн узундугу 1,5 см, типтик же ийилген, жалгыздан. Чөйчөкчөсү тескери конустай, көмөкчүсү жок, түксүз, беш тишчелүү; тишчелери ичке сызгычтай, гүл коргонунан бир аз кыска, бирок түтүкчөсүнөн бир нече эсе узун. Гүл коргону көгүш, ичке коңгуроодой, өтө ири эмес үч бурчтуу айчыктарга бөлүнгөн. Мөмөсү – кутуча, тескери конустай, кыска, учуна томолок, түбү ачылуучу тешикчелери менен. Уругу көп санда.
Биологиялык өзгөчөлүктөрү
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Май-августта гүлдөп, июнң-сентябрда мөмөлөйт. Уругу аркылуу көбөйөт.
Жалпы жана өлкөдө таралышы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Талас жана Фергана тоо кыркалары.
Өсүү шарттары
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Мрамордуу аскалардын жаракаларындагы, субалңпы жана тоолордун ортоңку алкактарындагы беттери.
Саны
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Өтө чектелген санда.
Чектөөчү факторлор
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Территорияларды чарбачылык жактан өздөштүрүү.
Өстүрүү
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Маалыматтар жок.
Уюштурулган коргоо аракеттери
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Атайын коргоо аракеттери иштелип чыккан эмес.
Коргоо үчүн зарыл аракеттер
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Түрдүн популяциясын тактап, толугунан коргоого алып, корукка алынуучу жерлерди аныктоо.
Статусу
[түзөтүү | булагын түзөтүү]VU . Батыш Тянңшандын эндеми (Талас жана Фергана тоо кыркалары). Декоративдүү кооз гүлдөгөн өсүмдүк.
Колдонулган адабияттар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- Кыргыз Республикасынын Кызыл китеби 2-басылышы – Бишкек: 2006. – 544 б. – ISBN 9967-23-367-2