Ирамба (эл)
Ира́мба (иламба, ланги, анирамба, памби) — банту эли.
Танзанияда
Киньянгири тоосуна жакын жердеги Сингида аймагында жашашат.
Ирамба элине ньятуру, сукума, ньямвези элдери жакын.
Саны 368 миң адам (2002).
Тил
Ирамба (иламба, ниламба) тили банту уясына кирет.
Дин
Көпчүлүк жергиликтүү салттуу ишенимдерди (ата-бабалардын арбагына таазим кылуу, тотемизм) карманышат. Калгандары христиандар жана мусулмандар (сүннөттөр).
Коом
Туугандык эсеп энелик. Жубайлар аялынын жамаатында жашаганда, нике матрилокалдык болуп саналат. Коомдук уюмдун негизин уруулук түзүлүштү түзгөн уруулук генеалогиялык байланыштар түзөт.
Чарбалык иштер
Кол менен иштетилген тропикалык жер чарбасы (элевсина, сорго, жүгөрү, буурчак өсүмдүктөр, маниок) жана жайыт мал чарбасы (ири жана майда мүйүздүү мал).
Эмгекти бөлүштүрүү өндүрүштүн тармактарына жана мезгилине жараша жынысына жана жашына жараша жүргүзүлөт.
Негизги талаа жумуштарын (себүү, өстүрүү, жыйноо, кайра иштетүү, продукцияны бөлүштүрүү) аялдар аткарышат.
Аялдар эркектер менен бирге талааны себүүгө даярдашат.
Эркектер негизинен мал чарбачылыгында эмгектенишет.
Кол өнөрчүлүк
Ирамба жыгачтан оюу (майда айкел, идиш-аяк), өсүмдүк буласынан токуу (себет, идиш, килемче, майда буюмдар), металлдан жасалга буюмдарды жасоо сыяктуу кол өнөрчүлүктү өнүктүргөн.
Тамак-аш
Дан эгиндеринен жана буурчактан жасалган ботколор, калемпирге ачуу татымал кошулган токочтор, жашылчалардан жана өсүмдүк майынан жасалган соустар, жашылчалар, мөмөлөр, сүт азыктары.
Кийим
Салттуу эркектердин кийими кыска шым жана кебез көйнөк, ал эми аялдардын кийими – кенен узун пахта көйнөк же жеңи кыска көйнөк жана юбка. Буттарында одоно сандал.
Турак жай
Салттуу турак жай планы боюнча төрт бурчтуу, дубалдары жерге тереңдеп, бутактан токулган, чопо менен шыбалган, жамбаш чатырынын өрүлгөн каркасы мамыларга таянат. Көбүнчө бир үйдүн алачыктары бири-бирине жакын жайгашкан. Ошентип, алар ички төрт бурчтуу короону – мал үчүн короону түзүшөт, алар жайлоого чыккандан кийин жайгаштырылат.
Маданият
Ирамба элинин бай оозеки чыгармачылык, бий жана музыкалык фольклору бар.
Булактар[түзөтүү | булагын түзөтүү]
- https://artsandculture.google.com/entity/m0gcymg?hl=ru Archived 2022-08-23 at the Wayback Machine