Ойрот биримдиги (15-кылымдын башы)
| Ойрот биримдиги конфедерация | ||||
| ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Тил | ойрот тили | |||
| Дин | Теңирчилик, Шаманчылык, Буддизм | |||
| Калк | калмактар, ойроттор | |||
| Сулале (династия) | Чорос | |||
| Тайши | ||||
| - 1399—1399 | Угэчи Кашка | |||
| - 1399—1916 | Абабарци Чингсанг (Акбаржын) | |||
| - 1417—1439 | Тогон тайшы | |||
| Өтүүчүлүк | ||||
| ← Юань империясы Жуңгар хандыгы → Калмак хандыгы → Хошут хандыгы → | ||||
Ойрот биримдиги (Төрт Ойрот хандыгы) – батыш моңгол урууларынын саясий түзүлүшү. Угэчи-Кашка улусу — Моңголиядагы жана Түштүк Сибирде жайгашкан тарыхый мамлекет. Н. Бичурин, В. Бартольд ж. б. окумуштуулар Ойрот биримдигин «биримдик», В. Рязановский, К. Костенков ж. б. «союз» деп түшүндүрсө, Б. Я. Владимирцeв моңголдордун «ойрад» (калм. «өөрд» – «жакын») деген сөзүнүн маанисине карап, европалык ориенталисттер «союздаш» деп түшүнгөнүн, иш жүзүндө ойрот союзу болбогонун эскертет. Кытайдагы Юань династиясынын кулашы (1368) Батыш Моңголиядагы ойрот (чорос, тыргоот, хошут, дөрбөт) урууларынын күч алышына алып келген. Эсендин (1440–55) тушунда Балхаш көлүнөн Улуу Кытай дубалына чейинки аймакты кучагына алган Ойрот биримдиги түзүлгөн. 1468-ж. Алтайдын чыгышындагы Таш-Туранду деген жерде Манцухай-Сайн-Хатун жетектеген моңголдордун колунан жеңилгенден кийин ойроттордун бир бөлүгү түндүк-батышка, экинчи бөлүгү түштүккө, Акбаржин (Абабарци-чинсанг) башында турган сибирь кыргыздары Чыгыш Тянь-Шандын тоолуу райондоруна (Комул, Баркөл) көчүп, Ойрот биримдиги майда ээликтерге ажырап кеткен.
Колдонулган адабияттар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 5-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2014. илл. ISBN 978 9967-14-111 -7
- Кыргыз Тарыхы. Энциклопедия. Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. Бишкек, 2003. И. Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик педагогикалык университети.