Фельдшер
Фельдшер — орто билимдүү медициналык кызматкер.
Ал врачка чейинки медициналык жардам көрсөтөт, ошондой эле оорунун алдын алуу жана эпидемияга каршы чараларды жүргүзөт. Фельдшер — врачтын жардамчысы жана анын жетекчилиги астында иштейт. Врачтын көрсөтмөсү боюнча медициналык ар кандай манипуляцияларды, процедураларды, лабораториялык жөнөкөй изилдөөлөрдү, өз алдынча жүргүзүүсү, ошондой эле катуу кармаган ооруларда, кырсыкка учураганда, ууланганда фельдшердин өз алдынча медициналык жардам көрсөтүү иштери Кыргыз Республикасынын саламаттык сактоо министерствосу бекиткен жободо көрсөтүлгөн.
Фельдшер-акушердик жана өнөр жай ишканаларындагы фельдшердик медициналык пункттарда фельдшер оорулууларды өз алдынча амбулаториялык кабыл алат, үйдө медициналык жардам көрсөтөт. Фельдшер врачтык жардамга муктаж болгондорду өз убагында дарылоо-алдын алуу мекемелерге жөнөтүүгө, зарыл учурда кошо барууга милдеттүү. Фельдшерлер медициналык орто окуу жайларында 8 жылдык билими менен 3 жыл 6 айда, ал эми 10 жылдык билими менен 2 жыл 6 айда даярдалат.
Тарыхы[оңдоо | булагын оңдоо]
Feldsher деген сөз 15-кылымда ойлоп табылган немисче Feldscher деген сөздөн келип чыккан. Feldscher (же Feldscherer ) сөзмө-сөз котормосу «талаа кыркуучу» дегенди билдирет, бул термин 17-кылымдан баштап кесиптик аскердик медициналык кызматтар түзүлгөнгө чейин Германиянын жана Швейцариянын армияларында чач тарач хирургдар үчүн колдонулган.[1] Бүгүнкү күндө фельдшерлерди ар бир медициналык мекемеде башталгычтан реанимацияга чейин табууга болот. Алар көбүнчө айыл жеринде жашагандар үчүн саламаттыкты сактоо адистери менен биринчи байланыш пункту болуп саналат.
Бул термин Россияга 17-кылымда Германиядан алынып келинген, ал жерде алгач орус армиясында хирург жана чач тарач болуп иштеген адамдарга карата айтылган.[2] Россиянын фельдшердик тутуму 1960-жылдары Кытайдын айылдык жылаңайлак дарыгерлери үчүн программасынын шыктандыруунун бир булагы болуп саналган.
АКШда жана Канадада илим боюнча бакалавр даражасына ээ болгон, андан кийин окуудан жана сертификациядан өткөн ар бир адам фельдшер (Physician assistant) боло алат.[3] Стационардык дарылоо мекемесинин (госпиталь, ооруканалардын), тез жардам бөлүмүндө иштеген фельдшерге кээ бир медициналык функциялар жүктөлөт, мисалы[4]: шашылыш, амбулатордук жана пландуу бейтаптарды кабыл алуу, каттоо, алгачкы текшерүү, анамнез чогултуу жана сорттоо; тайыз жараларды жана күйүктөрдү хирургиялык дарылоо; врачтык кийлигишүүнү талап кылбаган бейтаптарга башка медициналык жардам көрсөтүү.
Польша — фельдшер кесиби бар Европа Биримдигиндеги жалгыз өлкө. Бүгүнкү күндө иштеп жаткан фельдшер Польшада 256 адам саналавт.[5] 600дөн бир аз көбүрөөк иштебегендер. Фельдшерлер тез жардамда иштей алышпайт, бирок алар поликлиникаларда, ооруканалардын кабыл алуу бөлүмдөрүндө үй-бүлөлүк дарыгер болуп иштей алышат.
Колдонулган адабият[оңдоо | булагын оңдоо]
Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы редакциясы. «Ден - соолук» Медициналык энциклопедия. - Ф.:1991, ISBN 5-89750-008-8
Шилтемелер[оңдоо | булагын оңдоо]
- ↑ FELDSHER. languagehat.com. Текшерилген күнү 13 -февраль (бирдин айы) 2023.
- ↑ The Russian feldsher: A PA prototype in transition. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Текшерилген күнү 13 -февраль (бирдин айы) 2023.
- ↑ PANCE Exam. umock.com. Текшерилген күнү 13 -февраль (бирдин айы) 2023.
- ↑ Physician Assistant Career Information and Job Description. physicianassistantedu.org. Текшерилген күнү 13 -февраль (бирдин айы) 2023.
- ↑ Poland and physician assistants. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Текшерилген күнү 13 -февраль (бирдин айы) 2023.