Мазмунга өтүү

ChatGPT

Шилтемелерди түзөтүү
Википедия — ачык энциклопедия
Chatgpt
Түзүүчүлөр

OpenAI

Биринчи чыгарылышы

22 - ноябрь, 2022

Аппараттык платформасы

Булутта Эсептөө Платформалары

Акыркы үлгүсү

(16 - апрель, 2025)

Абалы

иштөөдө

Лицензия

менчик кызматы

Сайты

https://chatgpt.com


ChatGPT – бул Американын OpenAI компаниясы тарабынан иштелип чыгып, 2022-жылы алгач ишке киргизилген жасалма интеллекттин (ЖИ) генеративдик чат-боту. Ал GPT-4o сыяктуу ири тил моделдерине (Large Language Models - LLMs) негизделген. ChatGPT адамдын сүйлөшүүсүнө окшош жоопторду жарата алат жана колдонуучуларга баарлашууну каалаган узундукка, форматка, стилге, деталдаштыруу деңгээлине жана тилге ылайыктап тактоого жана багыттоого мүмкүндүк берет.[1] Бул технология жасалма интеллект тармагындагы дүркүрөгөн өсүштү тездетип, ага карата инвестициялардын жана коомчулуктун көңүлүнүн кескин жогорулашына себепчи болду деп эсептелет.[2]Айрым байкоочулар ChatGPT жана ушул сыяктуу программалардын адамдын интеллектуалдык жөндөмдөрүн алмаштыруу, плагиатка жол ачуу же жалган маалыматтарды таратуу потенциалына тынчсыздануусун билдиришкен.[3]

ChatGPT OpenAI компаниясынын жеке менчик генеративдик алдын ала үйрөтүлгөн трансформер (GPT) моделдеринин сериясына негизделип курулган жана көзөмөлдөнгөн окутуу менен адамдын пикири аркылуу бекемделген окутуунун (reinforcement learning from human feedback) айкалышын колдонуу менен баарлашуу колдонмолору үчүн атайын ылайыкташтырылган.[3] Колдонуучунун ар бир суроо-талабы жана ага берилген жооптор сүйлөшүүнүн ар бир этабында контекст катары каралат.[4] ChatGPT алгач акысыз изилдөө алдын ала көрүү версиясы катары чыгарылган, бирок анын популярдуулугунан улам OpenAI учурда кызматты freemium моделинде иштетет. Акысыз баскычтагы колдонуучулар GPT-4o моделине чектелген мүмкүнчүлүк алышат. ChatGPT "Plus", "Pro", "Team" жана "Enterprise" жазылуулары DALL-E 3 аркылуу сүрөт генерациялоо, кыйла жөндөмдүү ЖИ моделдерине жетүү жана колдонуу лимитинин жогорулашы сыяктуу кошумча функцияларды сунуштайт.[5] Pro планындагы колдонуучулар, кыянаттык менен пайдаланууну чектөө чараларын эске албаганда, чексиз колдонуу укугуна ээ.

2023-жылдын январь айына карата ChatGPT эки айдын ичинде 102 миллиондон ашуун колдонуучуну өзүнө тартып, тарыхтагы эң тез өскөн керектөөчү программалык тиркеме болуп калды.[6] ChatGPT’нин ишке кириши Gemini, Claude, Llama, Ernie жана Grok сыяктуу атаандаш өнүмдөрдүн пайда болушуна түрткү берди.[7] Microsoft компаниясы алгач OpenAI’дын GPT-4 моделине негизделген Copilot тиркемесин ишке киргизди. 2024-жылдын май айында Apple Inc. жана OpenAI ортосунда өнөктөштүк жарыяланып, анын алкагында ChatGPT Apple операциялык системаларынын Apple Intelligence функциясына интеграцияланды.[8] 2025-жылдын апрель айына карата ChatGPT веб-сайты дүйнө жүзү боюнча эң көп кирген 10 веб-сайттын катарына кирет.[9]

Машыктыруу

[түзөтүү | булагын түзөтүү]

ChatGPT сүйлөшүүгө жардам берүү максатында кошумча тактоодон өткөн (fine-tuned) GPT негизги моделдерине (GPT foundation models) негизделген, алардын ичине GPT-4o, GPT-4.5, o3 жана o4-mini кирет.[10] Бул кошумча тактоо процессинде көзөмөлдөнгөн окутуу (supervised learning) жана адамдын пикири аркылуу бекемделген окутуу (RLHF) ыкмалары колдонулган.[11] Эки ыкмада тең моделдин ишин жакшыртуу үчүн адам тренерлер катышкан. Көзөмөлдөнгөн окутуу учурунда тренерлер эки тарапты тең ойношкон: колдонуучуну да, жасалма интеллект жардамчысын да. Ал эми бекемделип окутуу баскычында адам тренерлер алгач мурунку сүйлөшүүдө модель түзгөн жоопторду баалашкан.[12] Бул баалар "сыйлык моделдерин" (reward models) түзүү үчүн колдонулуп, андан ары моделди проксималдык саясатты оптималдаштыруунун (Proximal Policy Optimization - PPO) бир нече итерациясын колдонуу менен дагы да тактоо үчүн пайдаланылган.[13]

"Time" журналы зыяндуу мазмунга (мисалы, сексуалдык зомбулук, зордук-зомбулук, расизм, сексизм) каршы коопсуздук тутумун түзүү үчүн OpenAI компаниясы саатына болжол менен $1.32ден $2ге чейин маяна алган кениялык жумушчуларды сырттан жалдап, зыяндуу мазмунду белгилөө (label) үчүн колдонгонун ачыктаган. Бул белгилөөлөр келечекте ушундай мазмунду аныктоо үчүн моделди үйрөтүүгө жумшалган. Жумушчулар "уулуу" жана травмалык мазмунга дуушар болушкан; бир жумушчу бул тапшырманы "кыйноо" деп мүнөздөгөн. OpenAIдин сырттан жалданган өнөктөшү Калифорниянын Сан-Франциско шаарында жайгашкан Sama аттуу окутуу маалыматтарын даярдоочу компания болгон.[14]

OpenAI кызматты андан ары үйрөтүү жана тактоо үчүн ChatGPT колдонуучуларынан маалыматтарды чогултат. Колдонуучулар ChatGPTден алган жоопторду жактырып (upvote) же жактырбай (downvote) белгилей алышат жана кошумча пикирлери менен текст талаасын толтура алышат.[15]

ChatGPT’нин үйрөтүүчү маалыматтарына (training data) программалык камсыздоонун колдонмо баракчалары, интернет кубулуштары (мисалы, электрондук жарыя такталар системалары - bulletin board systems), бир нече программалоо тилдери жана Википедиянын тексттери кирет.[16]

AkylAi — жасалма интелектти

[түзөтүү | булагын түзөтүү]

AkylAi — 2023-жылы ишке киргизилген  ChatGPTнин  кыргызча  аналогу. Ал The Cramer Project[17] компаниясында иштеген Кыргызстандык програмисттер тарабынан иштелип чыккан[18].

  Маалымат [жооп катары] так эмес же ишенимсиз болушу мүмкүн. Модель учурда бирден ашык белгини эстей албайт жана жоопту түзүүдө мурунку маалыматты эске албайт. AkylAi саясий ишмерлерге жана окуяларга баа бербейт. Учурда  100 миллионго жакын сөз билет[19].

AkylAi – өзү тууралуу мындай дейт:[20]

“AI жардамчысы катары менин максатым — маалымат берүү, тапшырмаларды аткарууга жардам берүү жана сиздин өзгөчө муктаждыктарыңызга негизделген жетекчиликти камсыз кылуу. Бирок, адамдарга түздөн-түз таасир эте турган жөндөмүм жок. Менин максатым калыс маалымат жана кеңештерди берүү менен колдонуучуларга жардам берүү жана колдоо көрсөтүү. Акыр-аягы, адамдарга таасири алардын өз чечимдерине жана көз караштарына жараша болот[21].”

Булактар

[түзөтүү | булагын түзөтүү]
  1. ↑ Румелиотис Константинос И.; Целикас, Николас Д. (2023). "ChatGPT жана Open-AI моделдери: Алдын ала карап чыгуу". Future Internet. 15 (6): 192. doi:10.3390/fi15060192.
  2. ↑ Weise, Karen; Metz, Cade; Grant, Nico; Isaac, Mike (December 5, 2023). "Inside the A.I. Arms Race That Changed Silicon Valley Forever". The New York Times. ISSN 0362-4331. Archived from the original on December 11, 2023. Retrieved December 11, 2023.
  3. ↑ 3.0 3.1 Gertner, Jon (July 18, 2023). "Wikipedia's Moment of Truth". The New York Times Magazine. Archived from the original on July 20, 2023. Retrieved July 19, 2023.
  4. ↑ Lock, Samantha (December 5, 2022). "What is AI chatbot phenomenon ChatGPT and could it replace humans?". The Guardian. Archived from the original on January 16, 2023. Retrieved December 5, 2022.
  5. ↑ Sharma, Shubham (May 14, 2024). "With OpenAI offering GPT-4o for free, who should be paying for ChatGPT Plus?". VentureBeat. Archived from the original on May 21, 2024. Retrieved May 21, 2024.
  6. ↑ Milmo, Dan (December 2, 2023). "ChatGPT reaches 100 million users two months after launch". The Guardian. ISSN 0261-3077. Archived from the original on February 3, 2023. Retrieved February 3, 2023.
  7. ↑ "What's the next word in large language models?". Nature Machine Intelligence. 5 (4): 331–332. April 2023. doi:10.1038/s42256-023-00655-z. ISSN 2522-5839. S2CID 258302563.
  8. ↑ Davis, Wes (June 10, 2024). "Apple Intelligence: every new AI feature coming to the iPhone and Mac". The Verge. Archived from the original on June 11, 2024. Retrieved June 10, 2024.
  9. ↑ "Top Websites Ranking". Similarweb. Archived from the original on February 10, 2022. Retrieved July 18, 2024.
  10. ↑ "OpenAI API". platform.openai.com. Archived from the original on March 3, 2023. Retrieved March 3, 2023.
  11. ↑ Greengard, Samuel (December 29, 2022). "ChatGPT: Understanding the ChatGPT AI Chatbot". eWeek. Archived from the original on January 19, 2023. Retrieved January 11, 2023.
  12. ↑ Douglas, Will (March 3, 2023). "The inside story of how ChatGPT was built from the people who made it". MIT Technology Review. Archived from the original on March 3, 2023. Retrieved March 6, 2023.
  13. ↑ Vincent, James (December 8, 2022). "ChatGPT proves AI is finally mainstream – and things are only going to get weirder". The Verge. Archived from the original on January 11, 2023. Retrieved December 8, 2022.
  14. ↑ Perrigo, Billy (January 18, 2023). "Exclusive: OpenAI Used Kenyan Workers on Less Than $2 Per Hour to Make ChatGPT Less Toxic". Time. Archived from the original on January 19, 2023. Retrieved January 19, 2023. One Sama worker tasked with reading and labeling text for OpenAI told TIME he suffered from recurring visions after reading a graphic description of a man having sex with a dog in the presence of a young child. "That was torture", he said.
  15. ↑ Ortiz, Sabrina (February 2, 2023). "What is ChatGPT and why does it matter? Here's what you need to know". ZDNET. Archived from the original on January 18, 2023. Retrieved December 18, 2022.
  16. ↑ Edwards, Benj (December 5, 2022). "No Linux? No problem. Just get AI to hallucinate it for you". Ars Technica. Archived from the original on December 26, 2022. Retrieved December 5, 2022.
  17. ↑ https://thecramer.com/
  18. ↑ "В Кыргызстане запустили «Акылай» — аналог ChatGPT на кыргызском языке".https://kloop.kg/blog/2023/08/30/v-kyrgyzstane-zapustili-akylaj-analog-chatgpt-na-kyrgyzskom-yazyke/
  19. ↑ "В Кыргызстане запустили «Акылай» — аналог ChatGPT на кыргызском языке"https://media.kg/news/v-kyrgyzstane-zapustili-akylaj-analog-chatgpt-na-kyrgyzskom-yazyke/
  20. ↑ https://akylai.thecramer.com/?ref=economist.kg
  21. ↑ https://akylai.thecramer.com/?ref=economist.kg
"https://ky.wikipedia.org/w/index.php?title=ChatGPT&oldid=516616" булагынан алынды