Жеймс Жойс

Жеймс Жойс (1918).

Жеймс Огастин Алоишес Жойс (англ. James Augustine Aloysius Joyce; 1882-жыл 2-февраль — 1941-жыл 13-январь) — ирландиялык роман, кыска аңгеме жазуучу жана акын болгон. Ал заманбап авангардга салым кошкон, 20-кылымдын эң таасирдүү жана маанилүү жазуучуларынын бири деп эсептелет.

Dubliners, 1914

Жойс "Улисс" (англ. Ulysses, 1922) чыгармасы менен таанымал болгон. Анда Гомердин "Одиссеясындагы" эпизоддор бир нече адабий стилдер менен эриш-аркак жүрөт, балким бул аң сезимдин эң көрүнүктүү агымы болушу ыктымал. Башка белгилүү чыгармаларына "Дублиндиктер" (англ. Dubliners, 1914) кыскача аңгемелер жыйнагы, "Сүрөтчүнүн жаш кезиндеги портрети" (англ. A Portrait of the Artist as a Young Man, 1916) жана "Финнеганды эскерүү" (англ. Finnegans Wake, 1939) романдары кирет. Анын башка китептери үч поэзиялык чыгарманы, бир пьесаны, кез-кезде жазып жүргөн журналистикалык материалдарын жана жарык көргөн каттарды камтыйт.

Жойс Дублиндин Ратгар жергесиндеги Брайтон аянты 41 дарегинде төмөн көздөй кеткен жакта орто чарбалуу үй-бүлөдө жарык дүйнөгө келген. Бул апасы төрөлгөн Теренур жергесинен жарым мил алыстыкта жайгашкан. Мыкты студент болгон Жойс христиан бир туугандар иштеткен О'Коннелл мектебине барган. Андан кийин атасынын аракечтигине жана күтүлбөгөн каржы маселелерине карабастан Клонгоус, Белведер иезуит мектептеринде өзгөчөлөнгөн. Ал Дублин университет коллежине тапшырган.

1904-жылы 20 жаштарында Жойс өнөктөшү (кийинчерээк жубайы) Нора Барнакл менен Европа континентине биротоло эмграциялап кеткен. Алар Триестеде, Парижде жана Цюрихте жашашкан. Өмүрүнүн көбүн чет өлкөдө өткөрсө да Жойстун ойдон чыгарылган ааламы Дублинге негизделип, ошол кезде ошол жердеги жакын үй-бүлө мүчөлөрү, душмандары жана достору сыяктуу каармандар менен толукталган. Атап айтканда "Улисс" дал эле ошол шаардын көчөлөрүндөгү жана сейил бактарындагы окуяларды чагылдырат. "Улисс" жарыкка чыккандан кийин көп өтпөй Жойс бул жагдай боюнча "Өзүм үчүн мен ар дайым Дублин жөнүндө жазам, анткени мен Дублиндин жүрөгүнө бара алган болсом, анда мен дүйнөдөгү бардык шаарлардын жүрөгүнө бара алам. Мында ааламдагы бардык нерсе камтылган" деген.