Абел сыйлыгы
Абел сыйлыгы (норв. Abelprisen) - жыл сайын Норвегиянын өкмөтү тарабынан эң мыкты математиктерге берилүүчү сыйлык.
Сыйлык Нилс Генрик Абел (1802 - 1829) аттуу норвегиялык математиктин атынан аталган жана Нобель сыйлыгына окшоштугу бар. Бул наам 2001-жылы Норвегиянын өкмөтү тарабынан негизделген жана гуманитардык багытта да берилүүчү Холберг аттуу сыйлыгы бар. Бул сыйлык 6 миллион норвегиялык крондон турат (орточо эсеп менен 650.000 евро)
Сыйлыкты тапшырууу аземи Осло Университетинин Укук бөлүмүндө өтөт жана ал жерде 1947-1989 - жылдардын аралыгында Нобель Тынчтык сыйлыгы тапшырылган. Сыйлык тапшыруу уюму Норвегиялык Математиктер Коому тарабынан башкарылган Абел симпозиумун да түзүшкөн.
Тарыхы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Тандоо критерийлери
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Ар жылы март айында эң алдыңкы беш математиктен турган Абел комитетине келип түшкөн сунуштоолордон кийин, Норвегиялык Табигый-так жана Гуманитардык Илимдер Академиясы Абел сыйлыгынын жеңүүчүлөрүн жарыялайт. Комитеттин учурдагы жетекчиси - Жон Рогнес. Ал эми Эл аралык Математиктер Уюуму менен Европа Математиктер Коомчулугу Абел комитетинин мүчөлөрүнүн талапкерлигин көрсөтүшөт. 2001-жылы Норвегиялык өкмөт алгачкы сыйлык үчүн 200 миллион Норвегия кронун (орточо эсеп менен 21.7 миллион евро) каражат катары бөлгөн. Фонд, Норвегиялык Табигый-так жана Гуманитардык Илимдер Академиясы тарабынан шайланган кызматкерлер тарабынан көзөмөлдөнөт.
Каалоочулардын баары талапкерлигин көрсөтсө болот. Бирок өзүн-өзү көрсөтүү жараксыз. Талапкердин тирүү болушу шарт. Бирок эгерде талапкер жеңгенден кийин казап тапса, сыйлык жеңүүчү каза болгондон кийин берилет. Абел лауреаты, Абел комитетинин сунушунун негизинде Норвегиялык Табигый-так жана Гуманитардык Илимдер Академиясы тарабынан тандалат. Комитетте норвегиялык же чет өлкөлүктөр да кызмат кыла алышат. Алар Норвегиялык Табигый-так жана Гуманитардык Илимдер Академиясы тарабынан шайланышат жана Эл аралык Математиктер Уюму жана Европа Математиктер Коомчулугу тарабынан талапкерлиги көрсөтүлөт.