Абхаз тили

Википедия дан

Абхаз тили (абх. Аԥсуа бызшәа) — абхаз элинин тили. Кавказ (ибери-кавказ) тилдеринин абхаз-адыгей тобуна кирет. Эки диалектиге (абжуй, бзыбь) бөлүнөт.

Расмий аталышы:

Аԥсуа бызшәа, аԥсшәа

Өлкөлөр:

 Грузия

Расмий статусу:

Абхазия Абхазия Республикасы
 Грузия

Колдонгондордун жалпы саны:

125 000[2] (2023)

Классификациясы

Евразия тилдери

Түндүк-Кавказ тилдери
Абхаз-адыг тил үй-бүлөсү
Абхаз-Абазин тобу
Абхаз тили
Жазылышы:

Кириллица: Абхаз жазуусу

Тилдер коду
ISO 639-1:

ab

ISO 639-2:

abk

ISO 639-3:

abk

Адабий тили абжуй диалектисинин негизинде калыптанган. 1862-ж. П. К. Услар орус графикасынын негизинде туңгуч абхаз алфавитин иштеп чыккан жана абхаз тилинин адабий формасы ошол мезгилден тартып калыптана баштаган. Латын графикасынын негизинде 1928-ж. жазмасы иштелип чыккан, 1938-ж. ал грузин графикасына, ал эми 1954-ж. орус графикасына которулган.

Алиппеси[түзөтүү | булагын түзөтүү]

А а
[aː]
Б б
[b]
В в
[v]
Г г
[ɡ]
Гь гь
[ɡʲ]
Гә гә
[ɡʷ]
Ҕ ҕ
[ʁ/ɣ]
Ҕь ҕь
[ʁʲ/ɣʲ]
Ҕә ҕә
[ʁʷ/ɣʷ]
Д д
[d]
Дә дә
[dʷ]
Е е
[ɛ]
Ж ж
[ʐ]
Жь жь
[ʒ]
Жә жә
[ʒʷ]
З з
[z]
Ӡ ӡ
[d͡z]
Ӡә ӡә
[d͡ʑʷ]
И и
[j/jɨ/ɨj/i]
К к
[kʼ]
Кь кь
[kʼʲ]
Кә кә
[kʼʷ]
Қ қ
[kʰ]
Қь қь
[kʲʰ]
Қә қә
[kʷʰ]
Ҟ ҟ
[qʼ]
Ҟь ҟь
[qʼʲ]
Ҟә ҟә
[qʼʷ]
Л л
[l]
М м
[m]
Н н
[n]
О о
[ɔ]
П п
[pʼ]
Ҧ ҧ
[pʰ]
Р р
[r]
С с
[s]
Т т
[tʼ]
Тә тә
[tʼʷ]
Ҭ ҭ
[tʰ]
Ҭә ҭә
[tʷʰ]
У у
[w/wɨ/ɨw/u]
Ф ф
[f]
Х х
[x/χ]
Хь хь
[xʲ/χʲ]
Хә хә
[xʷ/χʷ]
Ҳ ҳ
[ħ]
Ҳә ҳә
[ħʷ]
Ц ц
[t͡s]
Цә цә
[t͡ɕʷʰ]
Ҵ ҵ
[t͡sʼ]
Ҵә ҵә
[t͡ɕʼʷ]
Ч ч
[t͡ʃʰ]
Ҷ ҷ
[t͡ʃʼ]
Ҽ ҽ
[t͡ʂʰ]
Ҿ ҿ
[t͡ʂʼ]
Ш ш
[ʂʃ]
Шь шь
[ʃ]
Шә шә
[ʃʷ]
Ы ы
[ɨ]
Ҩ ҩ
[ɥ/ɥˤ]
Џ џ
[d͡ʐ]
Џь џь
[d͡ʒ]
Ь ь
[ʲ]
Ә ә
[ʷ]

[3]

Колдонулган адабияттар[түзөтүү | булагын түзөтүү]

  • “Кыргызстан”. Улуттук энциклопедия: 1-том. Башкы ред. Асанов Ү. А., Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2006. ISBN 9967—14—046—1
  1. Абхазия Республикасы менен адаштырбаңыз, Абхаз Автоном Республикасы — Грузиянын оюу боюнча анын аймагы.
  2. http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=abk
  3. “Кыргызстан”: Улуттук энциклопедия