Нурафшан (Өзбекстан)
| Отурукташкан жай
Нурафшан
| |||||||||||||||||||||||||||||
Нурафшан (өзб. Nurafshon — Жаркыраган ) — Өзбекстан Республикасынын Ташкент облусундагы Уртачирчик районунун акимий борбору. Ошондой эле облустук деңгээлдеги шаар.
Тарыхы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]1973-жылы шаар статусун алган. 2017-жылга чейин ал Тойтепа ( өзб. Toʻytepa/Тўйтепа) жана Уртачирчик (мурунку Среднечирчик району) районуна баш ийген, райондук деңгээлдеги шаар болгон.
2017-жылдын 25-августунда Өзбекстан Республикасынын Олий Мажлисинин Сенаты өзүнүн пленардык отурумунда Тойтепа шаарынын атын Нурафшан деп өзгөртүүнү чечкен[1] .
Географиясы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Нурафшан шаары Тойтепа темир жол станциясынан 4 км алыстыкта, Ташкент - Коканд унаа жолунун боюнда, Ташкенттен 25 км түштүктө жайгашкан.
Калкы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Нурафшандын калкы 2018-жылдын 1-июлуна карата 49 731 адамды түзөт. Эсептөөлөргө ылайык, шаардын калкы мурда 29 миңден ашуун болсо, 1975-жылы 17 миң адам болгон.
Экономикасы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Шаарда алюминий рудасын байытуу фабрикасы, кийим тигүү фабрикасы [2], автотранспорт ишканалары, өндүрүш ишканалары бар.
Билим берүү
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Шаарда No1 жалпы билим берүүчү орто мектеби бар (мурунку аталышы А. С. Пушкин), бул шаардагы эң эски мектептердин бири.
Мектепте орус жана өзбек класстары бар, ошондой эле англис, немис, француз жана корей тилдеринде чет тилдерди үйрөнүүгө басым жасалган.
Ошондой эле шаарда No48 жалпы билим берүүчү орто мектеби бар (мурунку аталышы А. П. Гайдар, Ташкент юли көчөсүндө жайгашкан), ошондой эле орус жана өзбек класстары бар.
Кооз жерлери
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Шаардын батыш чет жакасында (Нурафшан—Туябугуз жолунун боюнда) Улкантойтепе конушу бар, Совет доорунда ага аскер бөлүгүн жайгаштыруунун натыйжасында катуу талкаланган.
Конушка изилдөө жүргүзгөндөр: 1875-жылы - Д.М. Гременицким, 1884-жылы - Н. Примкулов жана Н.И. Веселовский, 1890-жылы - И. Краузе, 1896-жылы - Түркстан кружкасынын археология фанаттарынын мүчөлөрү, 1923-жылы - М. Е. Массон, 1929-жылы - А.А. Потапов, 1958-жылы - Ю. Ф. Буряков жана С. X. Ишанханов.
Бул жерде чакан казуулар жана археологиялык изилдөөлөр жүргүзүлгөн. Түндүк бөлүгүндө цитадели менен аянты 20 га болгон тик бурчтуу шахристан гана сакталып калган.
Цитадель да, Шахристан да коргонуу дубалдары менен курчалган, экинчисинде 4 дарбазанын издери бар. Маданий катмардын калыңдыгы айрым жерлерде 10 метрден ашат.
Колдо болгон материал аймактын отурукташуусун биздин замандын биринчи кылымдарындагы мезгилге таандык кылууга мүмкүндүк берет. б. з. ч. жана жашоонун гүлдөшү - IX-X кылымдарга жана айрыкча XI-XII кылымдарга чейин.
Орто кылымдагы Нукет шаары менен аныкталган. Б. з. ч X-XII кылымдарда чыгыш географтары сүрөттөгөн..Караханиддердин доорунда, белгилүү бир убакытка чейин Илак ээлигинин борбору, ошондой эле өздөрүнүн акча казынасы болгон
Археологиялык изилдөөлөрдүн жүрүшүндө 6-кылымга таандык жана Зороастризм дооруна таандык эки оссуарий табылган. Учурда алар Ташкенттеги Өзбекстан элдеринин тарых музейинде.
Белгилүү инсандары
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- Даңк орденинин толук кавалери Николай Иванович Голубничий жашаган жана шаарга коюлган.
Эскертүүлөр
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- ↑ Изменение названия города Тойтепа(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы). Национальное информационное агентство Узбекистана. Текшерилген күнү 25 -август (баш оона) 2017. Түп булактан архивделген күнү 31 -июль (теке) 2018.
- ↑ «Kabool Textile», «Toshkent-To’y-tepa Textile» С 2005 года совместное предприятие «Spentex-Toytepa».
Шилтемелер
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- Тойтепа // Тихоходки — Ульяново. — М. : Советская энциклопедия, 1977. — С. 54. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 26).