Ньянколе

	Ньянколе
	; Ньянколе айымдары
Мамлекеттер жана аймактар
	Бардыгы: 4,3 млн адам; Уганда — 4,2 млн (2022); Танзания — 22 миң; Руанда — 15 миң; Конго Демократиялык Республикасы — 12 миң
Тили	руньянкоре
Дини	жергиликтүү салттуу ишенимдери,; христианчылык (англикандар, католиктер)
Расалык тиби	негроид
Кирет	бантулар

Ньянко́ле (баньянколе, баньянкоре, нколе, анколе, ньянкоре) — Угандадагы (Эдуард көлүнүн чыгыш жээги) банту эли. Саны 4,3 млн адам.^[1].
Ньянколе хима (малчылар) жана иру (дыйкандар) этносоциалдык топторго бөлүнөт.

Тил[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Эне тили — руньянкоре, банту уясына кирет.
Жазуусу латын алфавиттин негизинде.
Руньянкоре башталгыч мектепте окутулат. Ал тилде радио уктурууларды жана мезгилдүү басылмаларды чыгарат.
Ошондой эле англис тили колдонулат.

Дин[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Ньянколе жергиликтүү салттуу ишенимдерди карманышат. Ата-бабалар жана жаратылыш рухтарынын культу, пандемониум.
Христиандар (англикандар жана католиктер) да бар.

Чарбалык иштер[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Негизги салттуу кесиптер — кол менен иштетилген жер чарбасы (таруу, батат, банан, тамеки, кофе, чай), жайыт малчылык (зебу, кой, эчки) жана аңчылык.
Мурда бир гана хима тобу мал кармай алган.

Кол өнөрчүлүк[түзөтүү | булагын түзөтүү]

үй буюмдарын жана килемчелерди токуу;
темир устачылык;
карапачылык.

Кийим[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Териден жана булгаарыдан жасалган, көптөгөн жасалгалар менен жасалган, бир ийинге кийилген салттуу кийим.

Тамак-аш[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Тамак-аш негизинен өсүмдүк жана сүт азыктарынан турат.

Турак жай[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Крааль типтеги конуштар. Чакан үй-бүлөнүн турак-жайы туулга сымал, каркастын үстүндө, боо чөптөн токулган чатыры бар.

Коом[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Салттуу коомдук уюм көп балалуу үй-бүлөлөрдөн (оруганда) жана айыл жамааттарынан, аталык уруулук топтордон (экыйка) жана эки тараптуу туугандардан (обузаре) турат. Патрилокалдык нике. Көп аялдуулук практикаланат. Христиандашкан калкта — моногамия^[2].

Маданият[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Элдик оозеки чыгармачылыкка жомоктор, эпикалык жомоктор жана тарыхый уламыштар кирет.
Жылдын негизги майрамы (Окийра омвака) таруу жыйымына карата уюштурулат.
Негизги музыкалдык аспаптар – урма (барабандар, ксилофондор) жана үйлөмө аспаптар.

Тарых[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Ньянколе банту жана нилот элин аралаштыруу натыйжасында пайда болгон.
XVI кылымда дыйканчылык менен жайытчылык маданияттардын кесилишинде жогорку башкаруучу (омугабе) башында турган алгачкы мамлекеттик бирикме Нкоре (Анколе) пайда болгон.
1901-жылы британ колониялык протектораты астында Анколе округу "королдук" статусу менен түзүлгөн.
Ньянколе эркектери чебер мергенчилер жана жоокерлер болгон.