Пуну (эл)
Пуну — банту эли. Габондун түштүгүндө жана Конго Республикасынын чектеш аймактарында жашайт.
Жалпы саны 330 миң адам (1990), анын ичинде Габондо 250 миң адам, Конго Республикасында 80 миң.
| Пуну | |
 Пуну келини | |
| Мамлекеттер жана аймактар | |
|---|---|
|
Бардыгы: 330 миң адам | |
| Тили |
сира-пуну |
| Дини |
жергиликтүү салттуу ишенимдери, |
| Расалык тиби | |
| Кирет | |
Тил
Сира-пуну тилдеринде сүйлөшөт. Ал тилдер банту уясына кирет.
Коом
Коңшу же уруулук жамаат менен уруулук мамилелер, патриархалдык мамилелер сакталып калган. Туугандыктын жана аталык мурастын аталык тукумдагы тегинин эсеби, атасынын атын мурастоо. Аял күйөөсүнүн жамаатына (үйүнө) көчүп кирген патрилокалдык нике.
Дин
Көпчүлүк жергиликтүү салттуу ишенимдерди карманышат. Калгандары — христиандар (католиктер).
Чарбалык иштер
Негизги кесиби — кол менен иштетилген тропикалык жер чарбасы (ямс, маниок, таро, батат, рис, жер жаңгак, жашылча, цитрустар). Балык уулоо (дарыяларда).
Эркектер сезондук жумуштарда плантацияларда (кофе, какао) жана токойлордо (жыгач кыюу).
иштешет.
Кол өнөрчүлүк
Жыгачтан оюу, карапачылык, килем токуу, идиштерди сүрөт менен кооздотуу.
Тамак-аш
Куурулган жашылча жана жемиштер, куурулган банан, балык (балык уулоого ылайыктуу жерлерде).
Турак жай
Айылдар дарыялардын же чоң жолдордун жанында жайгашкан. Үй куруу үчүн көбүнчө пальма жалбырактары, чөптөр, дарак бутактары жана камыштар колдонулат. Турак тик бурчтуу үй, дубалдары токулган, чатыры бийик.
Маданият
Пуну элинде "мпонгве" (балумбо) деп аталган белгилүү ак маскалар бар.
Бул маскалардын келип чыгышы узак убакыттан бери изилдөөчүлөрдүн көңүлүн буруп келген, бирок алардын так урууга тиешелүүлүгүн биротоло аныкталган деп кароого болбойт. Алар Габондун жана Конго Республикасынын көптөгөн элдеринде кездешет.
Мпонгве" маскалары кээде "жапондуктар" деп аталат, анткени симметриялуу тарак түрүндөгү чач жасалгасы кара түскө боёлгон, көздүн мүнөздүү кесилиши, кызыл эриндери менен кичинекей оозу, мпонгве маскаларынын бетин каптаган ак, аларды жапон театрынын кээ бир маскаларына жакындатат.
Мпонгве маскаларынын өзгөчөлүгү алардын реалдулуука көбүрөөк жакындыгындат.
Пуну аялдары өздөрүнүн сулуулугу менен атактуу, мпонгве маскалары жандуу моделдердин негизинде жаралган. Кээ бир маскалар өлгөндөрдүн рухун билдирет. Мурда алар аялдар коомдоруна кирген. Аземдерде аларды таякта бийлеген бийчилер кийишчү.
Булактар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- https://artsandculture.google.com/entity/m04mkzn?hl=ru Archived 2022-09-02 at the Wayback Machine
- http://malahovcollection.ru/index.php/punu Archived 2022-09-02 at the Wayback Machine