Абдулла Арипов (тасма)
 Абдулла Арипов
| |
| өзб. Abdulla Oripov | |
| Жанры |
Тарыхый, Өмүр баян |
|---|---|
| Режиссёру |
Музаффархон Эркинов |
| Продюсери |
Фирдавс Абдухаликов |
| Сценарийдин автору |
Абдукаюм Юлдошев |
| Башкы ролдордо |
Жасурбек Абдуманнопов |
| Оператору |
Равшан Мирзакамолов |
| Композитору |
Муинзода |
| Кинокомпания |
"Hujjatli va xronikal filmlar studiyasi“ DUK „Ramz-Film" |
| Узактыгы |
120 мүнөт |
| Өлкө | |
| Тили | |
| Жылы | |
Абдулла Арипов (өзб. Abdulla Oripov) — Өзбекстандык режиссёр Музаффархон Эркиновдун Өзбек ССРинин эл акыны, Өзбекстан Республикасынын гимнинин автору, саясий ишмер Абдулла Ариповдун өмүр жолу тууралуу көркөм тасмасы. Тасма Өзбекстандын Кинематография агенттигинин буйрутмасы менен 2023-жылы “Документалдуу жана кинохроника киностудиясы” мамлекеттик унитардык ишканасы тарабынан тартылган.
Тасманын тартылышы жана бетачары
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Тасма Өзбекстандын президенти Шавкат Мирзиёевдин 2022-жылы акындын мекенине, Кашкадарыя облусуна барганда берген тапшырмасы менен тартылган[1].Тасманын режиссеру Музаффархон Эркинов. Сценарийди жазууга акындын жубайы Ханифа Мустафоева жардам берген[2]. Тасманы тартуу иштери Кашкадарыя облусунда, Жизакта, Ташкентте, ошондой эле Хьюстон жана Лос-Анжелесте өткөн[3]. Тасма 2023-жылдын февраль айында аяктаган. Тасманын бет ачары Өзбекстандын Эгемендүүлүк күнүнө карата уюштурулуп, 2023-жылдын 1-сентябрында Ташкенттин Кино үйүндө өткөн[4]. Ошол эле жылдын октябрь айында тасма Шушада "2023 Коркут Ата кинофестивалында" көрсөтүлгөн[5]. Тасма эң мыкты сценарий үчүн сыйлык алган. Ошол эле жылдын декабрь айында тасма "Олтин Хумо" улуттук кинофестивалында көрүүчүлөрдүн сыйлыгын алган[6]. 2024-жылдын февраль айында "Абдулла Арипов" тасмасы Ирандагы 42-Фажр кинофестивалынын программасына киргизилген[7].
Мазмуну
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Тасмада Абдулла Ариповдун балалыгы, студенттик мезгили, алгачкы чыгармачылык ийгиликтери, акын болуу жолу, башынан өткөргөн сезимдери баяндалат. Ошондой эле, тасмада акындын сүйүүсү, атак-даңкка карай жолу, кыйынчылыкка жана кыйынчылыктарга карабай, советтик түзүлүш менен тирешүүдөгү өжөрлүгү, ошондой эле АКШдагы өмүрүнүн акыркы жылдары чагылдырылган.
Сын-пикирлер
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Тасма боюнча рецензиясында өнөр таануучу Икбол Кушшаева тасмага жалпысынан оң баасын берип, бирок тасмадагы акындын феномени Өзбекстандын чегинен чыкпай турганын белгилейт:«Өзбек киносу постколониялык ой жүгүртүүдөн, дагы деле өзүн эркиндикке чыгаргысы келбейт»[8].
Колумнист, сценарист Шохида Эшонбобоева режиссёр үчүн экранда Ариповдун көркөм портретин жаратуу кыйын болгонун жазат. «Азыр да эң тажрыйбалуу режиссёрго тартуу учурунда дайыма көрсөтмөлөр берилип жаткандай сезилет, ошондуктан тасма даректүү тасмага окшош»[9].
Кино таануучу Шохрух Абдурасулов белгилегендей, тасманын негизги мазмуну – акындын тоталитардык түзүлүштүн алкагындагы кайраттуулугу жана чечкиндүүлүгү: «Тактап айтканда, өткөн кылымдын 60-жылдары акынга саясий кысым күчөп, ал социалисттик коомго жалаа жапкан деп айыпталган («Дорбоз» сыяктуу ырлары үчүн), «Она тилимга» поэмасы жарык көргөндө бул окуялар көрүүчүнү ого бетер дүрбөлөңгө салып, үрөй учурган. тоталитардык түзүлүштү камтыган»[10].
Сыйлыктары
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- 2023 – Коркут-Ата кинофестивалында “Мыкты сценарий” үчүн сыйлык алган.
- 2023 – “Олтин Хумо” улуттук кинофестивалында көрүүчүлөрдүн сыйлыгына татыган.
Каармандарда
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Абдулла Арипов -
- Бала кезинде - Жасурбек Абдуманнопов
- Бойго жеткенде — Шодмон Саломов
- Карыганда – Кудратилло Бурхонов
Ханифа Мустафаева (Ариповдун жубайы)
- Райхон Асадова
- Карыганда - Гүлчехра Жамилова
Лола Элтоева - Клара Хажаева
КГБнын кызматкери - Аброр Юлдошев
Тартуучу топ
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- Режиссер: Музаффар Эркинов
- Сценарий – Абдукаюм Юлдошев, Фуркат Усманов
- Оператор - Равшан Мирзакамолов
- Композитор - Муинзода
- Башкы продюсер – Фирдавс Абдухаликов
Булактар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- ↑ Prezident Abdulla Oripov haqida film ishlash topshirig‘ini berdi (өзб.).
- ↑ Abdulla Oripovning hayot va ijodiga bag‘ishlangan film premyerasidan reportaj (foto, video) (uz-latn).
- ↑ В США идут съемки фильма о народном поэте Узбекистана Абдулле Арипове (орусча).
- ↑ В Ташкенте состоялась премьера художественного фильма "Абдулла Орипов" (ру).
- ↑ Завершился III Кинофестиваль тюркского мира «Коркут Ата».
- ↑ Состоялась национальная кинопремия «Олтин Хумо» (өзб.).
- ↑ Eastern Vista (Films from Asian-Islamic Countries) (en-US).
- ↑ Икбол Кушшаева. «Мен ёпиқ қўрғонда яшадим қўрқиб…». «Абдулла Орипов» фильми ҳақида (өзб.) (23-03-2024).
- ↑ “Абдулла Орипов” фильмини кўриб... (kiril).
- ↑ Шохрух Абдурасулов. "Халк юрагига" мухрланган шахслар (өзб.). — "Маънавий хаёт". — 2023. — С. 64-65.