Тилекмат Жылкыайдар уулу
Тилекмат Жылкыайдар уулу (азыркы Жети-Өгүз району, туулган-өлгөн жылдары так эмес) — элчи, Сарыбаргы уруусунан чыккан манап.
Ишмердиги 19-кылымдын орто ченине туура келет. Бир катар жазма даректерде, фольклордук маалыматтарда Тилекматтын ысмы чечен, татаал жагдайдан жол таба билген билгир, өз уруусунун тагдыры үчүн аракеттенген дипломат, калыс, элге таасирдүү адам катары көп айтылат.
Ормон хан өлгөндө сарыбагыш, бугу урууларынын ортосундагы кун төлөө тууралуу сүйлөшүүлөргө бугу уруусунун өкүлдөрүнүн бири катары катышкан. Ошондой эле бул эки уруунун чабышын казак султаны Тезек төрө аркылуу басууга аракеттенген. Бугу уруусу Россиянын бийлигине өткөндөн кийин бул уруунун төбөлдөрү өз ара эки топко бөлүнгөн. Тилекмат орустарга каршы турган топто болгон. Ошондуктан Кокон хандыгы аларды өз тарабына тартууга аракет жасаган. Тилекмат кокондуктардын аскер чептеринин башчыларына элчи катары барып турган. Мындан сырткары, Чыгыш Түркстанда Жакупбектин бийлиги орногондо аны менен байланыш башталып, Тилекмат 19-кылымдын 70-жылдары Жети-Шаар мамлекетинин башчысы Жакупбекке өз ара карым-катнаштарды чыңдоо үчүн сүйлөшүүгө жиберилген. Ошол себептен Тилекмат орустар тарабынан камакка да алынган.
Тилекмат өмүрүнүн акырында уулу Чыныбайдын орустардын бийлигине аралашуусуна жетишкен. Тилекматтын ысмы менен Жети-Өгүз районундагы Шалбаа айылы аталган.
Колдонулган адабияттар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- Б. Солтоноев. Кызыл кыргыз тарыхы,— Б.: 1993;
- Ысык-Көл облусу энциклопедия. Бишкек-1994-ж.