Байыркы Египет маданияты
Байыркы Мисир маданияты б. з. ч. 4-мин жылдыктын аягында, 3-мин жылдыктын башында байыркы Мисир мамлекетинин түзүлүшү менен жаралып, б. з. ч. 1-миң жылдыктын орто ченине чейин созулат.
Кээде анын акыркы мезгили катары эллинисттик жана рим – византиялык доорлор (б. з. ч. 332 – б. з. 642) да эсептелген.
Курулуштар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Байыркы Мисир Маданиятынын өзгөчөлүгү анын географиялык абалына – Нил дарыясынын түшүмдүү өрөөнүнөн орун алгандыгына байланыштуу. Кулдардын күчү ири сугат системалары менен храмдарды курууга жумшалган; көптөгөн каражаттар пирамидаларды курууга сарпталган. Алардын эң чоңу – Гизадагы Хеопстун пирамидасынын (бийиктиги 146,6 м) курулушуна 30 жыл бою бир эле мезгилде 200 миң кул иштеген.
-
Мемфистеги ка Птаха храмы(реконструкцияланган сүрөт)
-
Хуфу пирамидасы
-
XIX кылымда тартылган сүрөттө Гизадагы Улуу Пирамида
-
Рамзеса II храмынын фасады
Коомдогу жетектөөчү роль бийлик төбөлдөрү менен жрецтерге таандык болгон.
Диний көз караштары
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Диндеги негизги салт өлгөндөрдүн денесин мумия менен катыруу, ошондой эле жаныбарларга сыйынуу эсептелген.
Жазуу тамгалары
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Байыркы Мисир маданиятындагы бир өзгөчөлүгү – анын татаал иероглиф жазмасы.
-
Иератика
-
Демотика
-
Копт жазмасы
Илимий иштери
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Мисирде зор колдонмо мааниге ээ болгон илимдерге (геометрия, арифметика, жөнөкөй алгебра) негиз салынган.
Адабий булактар бизге көпчүлүк учурда байыркы грек белгисиз авторлорунун чыгармалары катары жетти. Негизги адабий жанрлар: тамсилдер, насыяттар, баяндар, мифтер,жомоктор, гимндер, сыйынуулар, эпистолярдык тексттер. Диний – мифтик тексттер биздин мезгилге «Саркофагдардын тексттери», «Пирамидалардын тексттери», «Маркумдар китептери» деген жыйнактарда топтоштурулуп жетти.
Байыркы Мисир маданияты жөнүндөгү маалыматтар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Байыркы Мисирдин маданияты жөнүндөгү көптөгөн маалыматтарды байыркы гректер сактап жеткиришти. Алар Байыркы Мисирди акылмандуулуктун өлкөсү деп, ал эми мисирдиктерди өздөрүнүн мугалимдери деп эсептешкен.
Колдонулган адабияттар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. Философия (энциклопедиялык окуу куралы).-Б.: 2004, ISBN 9967-14-020-8