Кременчуг

Википедия дан
Отурукташкан жай
Кременчуг
Кременчук
Желек Герб
Желек Герб
Өлкө Украина
Облус Полтава облусу
Район Кременчуг району
Ички бөлүнүшү 2 район
Башчысы Виталий Малецкий
Тарыхы жана Географиясы
Негизделген күнү 1571
Аянты 92 км²
Борборунун бийиктиги 80 м
Климатынын түрү орто
Калкы
Калкы ▲ 225.216 адам (2015)
Жыштыгы 2460 адам/км²
Агломерация 500.000
Улуттук курамы украиндер — 82,2 %,
орустар — 13,1 %,
Сандык идентификаторлор
Телефон коду +380 536(6)
Почта индекстери 39600-39689
Автоунаа коду BI/17
Расмий сайты http://www.kremen.gov.ua  (укр.)

Кременчуг (украинча: Кременчук) - Борбордук Украинадагы шаар, Кременчуг районунун (эмес, анын курамына кирген) Полтава облусунун дубанынын акимий борбору. Автозаводский жана Крюкив аймактарды камтыган. Днепр дарыясында жайгашкан. Кременчуг жарым миллион калкы бар Украина он ири арасында Шаарчанын

Тарыхы[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Кременчугдун негизделген расмий датасы, Йоахим Бельскийдин (атасы Мартин Бельскийдин тарыхый ишин уланткан) хроникада эскерилишине ылайык, 1571-ж. Россия» Николай Маркевич). Бельский Кременчугду 1590-жылдагы долбоорго байланыштуу эскерет, бул жерде поляк королу бул жерде чеп курууга буйрук бергенде, алар да казактарды түрктөр менен кагылышуу азайбаш үчүн Порожияжак чыгарып кетүүнү мерчемдештиришкен[1]. Кременчуг көптөн бери Москва менен Кара деңиздин ортосундагы соода жолунда маанилүү аялдама болуп келген.

19-кылымдын тарыхнаамасынан (литов тарыхчы Теодор Нарбуттун эскерүүсүнө ылайык, булактар ​​тарабынан тастыкталбаган) Литванын Улуу Кенези Витаутас тарабынан Кременчуг (1390-1420-ж.) орнотулгандыгы жөнүндө версия бар. Кременчуктун толук кандуу шаар катары үзгүлтүксүз жашоосу (1552-жылы Черкасский сепилинин ревизиясында айтылган балыкчылык эмес) булактар ​​тарабынан тастыкталган, 1635-жылдан бери гана, Польша падышасы Владислав IV. Кременчук Магдебургдук укуктарды берди[2]. Бирок, кээ бир изилдөөчүлөр, азыркы Кременчуг аймагындагы адамдардын жашаган археологиялык маалыматтардан баштап, шаардын Киев-Орус генеалогиясын жакташат.

1638-жылы Кременчуг чеби курулган, анын планы француз аскер инженери Гийом Левассөр де Боплан тарабынан иштелип чыгып, "Украинанын сүрөттөлүшү" китебин калтырган. Бул учурда, Крюков Запорожье кыштоосунун сайтында турду[3].

Зборов келишиминен кийин ал Чигиринский полкунун жүзүнчү жери болгон.

Андрусов келишими боюнча Кременчуг Россия империясынын карамагына өткөн. Андан кийин Миргород полкунун карамагына өткөн[4].

1764-жылы Кременчуг жаңы түзүлгөн Новороссия губерниясынын тизмесине кирген жана 1765-1783-жылдары анын провинциялык шаары болгон; анда Екатеринослав губернаторлугунун уезддик шаары болгон, бирок Екатеринослав кайра курулганга чейин, 1784-жылдан 1789-жылга чейин губернатор шаары болуп эсептелген[5].

1789-жылы Кременчуг Екатеринослав губерниясынын Градыжский округуна кошулган. 1796-1802-жылдары Кременчуг Чернигов губерниясында уезддик шаар катары саналган.

1802-жылдан Полтава губерниясынын уезддик шаары[6].

1897-жылы шаарда 63 миңге жакын адам (еврейлер – 47%, украиндер – 30%, орустар – 19%) болгон[7][8].

1920-жылдан 1922-жылга чейин Кременчуг губерниясы болгон[9].

1941-жылдын 8-сентябрында Кременчуг алдыда келе жаткан Германия тарабынан оккупацияланган, немис администрациясы эки жылга созулган - Курск салгылашуусунан кийин советтик контрчабуул жеңгенге чейин. Чегинип бараткан вермахттын аскерлери күйгүзүү тактикасын колдонуунун натыйжасында дээрлик бүт шаар өрттөлгөн. 1943-жылдын 29-сентябрында Талаа фронтунун 5-гвардиялык армиясынын жоокерлери Кременчугду басып алып[10], шаарды калыбына келтирүү иштери башталган[4].

1966-жылы шаарда биринчи троллейбустар ишке кирген.

1982-жылы Кременчугда белок-витаминдуу препараттарды чыгаруучу завод курулуп, пайдаланууга берилген[11].

1987-жылы Кременчугдагы трикотаж фабрикасы ишке киргизилген[12].

2014-жылдын 26-июлунда Кременчуг шаарынын мэри Олег Бабаевге кол салуу аракетинин натыйжасында каза болгон[13].

Орусиянын Украинага басып кириши[түзөтүү | булагын түзөтүү]

2022-жылдын 24-апрелинде Орусия Кременчукка тогуз канаттуу ракета менен сокку урду[14], бул согуш башталгандан берки Полтава аймагын эң чоң аткылоо болду. Жылуулук электр борбору жана мунай иштетүүчү завод жабыркап, 1 адам каза болгон[15].

2022-жылдын 27-июнунда орус армиясы Кременчугдагы соода борборуна ракеталык чабуул жасаган. Соода борбору өрттөнүп, кеминде 20 адам каза болуп, 59у жараат алды[16].

Административдик-аймактык бөлүнүшү[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Шаар ырасмый түрдө 2 административдик аймакка бөлүнөт:

Автозаводская (144 миң адам) – сол жээктин басымдуу бөлүгү;

Крюковский (93 миң адам) - бүт оң жээк жана сол жээктин көпүрөгө чектеш бөлүктөрү.

Экономикасы[түзөтүү | булагын түзөтүү]

...

Фото[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Колдонулган адабияттар[түзөтүү | булагын түзөтүү]

  1. ↑ Історія розвитку міста. (укр.). Текшерилген күнү 17 -октябрь (тогуздун айы) 2012. Түп булактан архивделген күнү 31 -май (бугу) 2012.
  2. ↑ Смерека Б. Локаційний привілей міста Кременчука 1635 року // Архіви України. К., 2021. Вип. 2 (327). С. 156–169.(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы).
  3. ↑ Історія розвитку міста. (укр.). Текшерилген күнү 17 -октябрь (тогуздун айы) 2012. Түп булактан архивделген күнү 31 -май (бугу) 2012.
  4. ↑ 4.0 4.1 Історія розвитку міста. (укр.). Текшерилген күнү 17 -октябрь (тогуздун айы) 2012. Түп булактан архивделген күнү 31 -май (бугу) 2012.
  5. ↑ Історія розвитку міста. (укр.). Текшерилген күнү 17 -октябрь (тогуздун айы) 2012. Түп булактан архивделген күнү 31 -май (бугу) 2012.
  6. ↑ Історія розвитку міста. (укр.). Текшерилген күнү 17 -октябрь (тогуздун айы) 2012. Түп булактан архивделген күнү 31 -май (бугу) 2012.
  7. ↑ Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г.(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы).
  8. ↑ К 230-летию основания немецкой колонии в Кременчуге(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы). Текшерилген күнү 31 -январь (үчтүн айы) 2023. Түп булактан архивделген күнү 2 -декабрь (бештин айы) 2013.
  9. ↑ Історія розвитку міста. (укр.). Текшерилген күнү 17 -октябрь (тогуздун айы) 2012. Түп булактан архивделген күнү 31 -май (бугу) 2012.
  10. ↑ Сталин И.В. Приказ Верховного Главнокомандующего 29 сентября 1943 года [№ 26](жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы). grachev62.narod.ru. Текшерилген күнү 10 -март (жалган куран) 2020.
  11. ↑ Ежегодник Большой Советской Энциклопедии, 1983 (вып. 27). М., «Советская энциклопедия», 1983. стр.179
  12. ↑ Ежегодник Большой Советской Энциклопедии, 1988 (вып. 32). М., «Советская энциклопедия», 1988. стр.181
  13. ↑ В Кременчуге несколько тысяч людей пришли почтить память убитого мэра(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы).
  14. ↑ Итоги 60-го дня войны в Украине: ракетный удар по Кременчугу, госсекретарь США приехал в Киев. Вести. Израиль по-русски (24 Апрель 2022). Түп булактан архивделген күнү 16 -май (бугу) 2022.
  15. ↑ Хроника войны: войска РФ пытаются наступать на юге Украины. Детали (25 Апрель 2022). Түп булактан архивделген күнү 25 Апрель 2022.
  16. ↑ Российская ракета попала в торговый центр в Кременчуге. Погибли 20 человек, десятки раненых (орус.) (27 -июнь (кулжа) 2022). Түп булактан архивделген күнү 28 -июнь (кулжа) 2022.
"https://ky.wikipedia.org/w/index.php?title=Кременчуг&oldid=443839" булагынан алынды