Моравтар
| Мора́втар Moravané | |
 Моравтар (сүрөтчү Вацлав Малый). | |
| Мамлекеттер жана аймактар | |
|---|---|
| Тили |
чех (морав диалекти), словак, немис |
| Дини | |
| Кирет |
батыш славяндар |
| Тууган элдер | |
| Келип чыгышы |
байыркы моравтар |
Мора́втар, морава́ндар, моравиялыктар (чех. moravané, moraváci, moravci) — батыш славян эли. Чехиянын түштүк-чыгышындагы Моравия тарыхый аймагында жашайт.
Саны 560 миң адам (2021)[1][2][3].
Этимологиясы[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Моравтар — байыркы морав уруусунун урпактары. Бул уруунун аты Морава дарыясынын атынан келип чыккан болушу мүмкүн.
Этнографиялык топтор[түзөтүү | булагын түзөтүү]
- Ганактар
- Горактар
- Загороктор
Тил[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Чех тилинин морав диалектисинде сүйлөшөт.
Дин[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Динге ишенгендердин көбү католиктер. Бир аз протестанттар бар.
Тарых[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Байыркы славян урууларынын Моравияга отурукташуусу VI-кылымга туура келет. 623-658-жылдары Моравия славян Само княздыгынын курамында болгон.
IX-кылымдын тегерегинде моравиялыктар христиан динин кабыл алышкан. IX-кылымда моравиялыктар борбору Велеград шаары болгон Улуу Моравия мамлекетин негиздешкен. Кирилл менен Мефодийдин диний, маданий жана агартуу иштери Моравия менен байланышкан.
Чех мамлекеттүүлүгү тарыхый жактан Моравия мамлекети венгрлер тарабынан талкалангандан кийин (907-ж.) мураскер болуп саналат жана Улуу Моравиянын элеси элдин жандуу эсинен эч качан өчкөн эмес. Моравандар, негизинен, өздөрүн эч качан чех деп эсептешкен эмес.
XV-кылымда моравиялыктардын көпчүлүгү Чехияда жайылган Ян Густун диний жана саясий окууларына терс мамиле кылышкан. 1421-1448-жылдары Моравиядагы гуситтерге каршы кыймылды Оломоуц шаары жетектеген.
1526-жылы Моравия Чехия менен бирге австриялык габсбургдардын бийлигине өткөн. XIX-кылымдын аягында Прагада "Моравия клубу" ачылган.
1918-жылы Моравия Чехословакиянын курамына кирген. Чехословак идеологиясы Моравиянын улуттук өзгөчөлүгүн жана аны менен байланышкан баалуулуктарды (тили, тарыхы, маданияты, атрибуттары) четке кагып, моравиялыктарды чех элинин бир бөлүгү деп эсептеген. Чехословакиянын өкмөтү Моравияны бир катар административдик бирдиктерге бөлүп салды. 1949-жылы коммунисттик бийлик "Моравиялык клубун" жапкан 1990-1993-жылдары жалпы моравиялык улуттук кайра жаралуу башталган. 1993-жылы март айында Оломоуц шаарында Моравиянын мамлекеттүүлүгүн калыбына келтирүү үчүн (Чехиянын курамында же анын чегинен тышкары) чоң митинг өттү. 1991-жылдагы эл каттоодо Чехословакиянын 1 362 313 жараны моравиялыктар катары катталган. Чехиядагы моравиялыктардын саны 2001-жылдагы эл каттоо боюнча 380 474 адамды түзгөн. Моравиялыктардын санынын азайышы көптөрдүн чех этникалык идентификациясына кайтып келгендигине байланыштуу. 2011-жылдагы эл каттоого ылайык, Чехиядагы моравиялыктар 521 801 адамды түзгөн. Чехиядан тышкары моравиялыктар Словакия, Польша (Силезияда, Опол воеводдугунда), Германия өлкөлөрүндө жашашат.
Колдонулган адабияттар:[түзөтүү | булагын түзөтүү]
- Havlík L. E. Symboly moravské identity // Moravskoslezská orlice. — 1990. — № 14. — P. 12.
Булактар[түзөтүү | булагын түзөтүү]
- ↑ SČÍTÁNÍ LIDU 2021
- ↑ Počet obyvateľov podľa národnosti v SR k 1. 1. 2021
- ↑ Štruktúra obyvateľov podľa ďalšej národnosti v SR k 1. 1. 2021