Черкассы облусу
| Өлкө |
Украина |
|---|---|
| Административдик борбор | |
| Расмий тили | |
| Калкы |
↘ 1 159 200 [1] |
| Жыштыгы |
60,45 адам/км² |
| Деңиз денгээлинен бийиктиги • Бийик чекити |
|
| Тууралыгы | |
| Узундук | |
|
| |
| Коду ISO 3166-2 |
UA-71 |
| Телефон коду |
+380 47 |
| Интернет-домени |
cherkassy.ua; ck.ua |
| Расмий сайты | |
.svg)
Черкассы облусу (укр. Черкаська область) — Украинанын биринчи деңгээлдеги административдик-аймактык бирдиги, өлкөнүн борбордук токой-талаа бөлүгүндө Днепрдин жана Түштүк Бугдун орто агымынын эки жээгинде жайгашкан.
Облус түндүгүнөн Киев облусу, түштүгүнөн Кировоград облусу, чыгышынан Полтава облусу, батышынан Винница облустары менен чектешет. Түштүк-батыштан түндүк-чыгышка карай 245 кмге, түндүктөн түштүккө 150 кмге созулган.
Түндүк чекити М03 шоссесинде, Золотон районундагы Кононивка айылына жакын, түштүк жагы Уман районундагы Колодисте айылына жакын, батыш жагы Уман районундагы Бубелня айылына жакын жерде. чыгышы - Черкассы районундагы Витове кыштагынын жанындагы Кременчук суу сактагычынын бетинде.
Математикалык эсептөөлөр боюнча, аймактын географиялык борбору Звенигород районунун Журавка айылына жакын жайгашкан пункт болуп саналат. Украинанын географиялык борбору да облустун аймагында, Марьяновка кыштагынын түндүк четинде, Шпола шаарынан анча алыс эмес жерде жайгашкан.
Облустун аянты 20,9 миң км², бул мамлекеттик аймактын 3,46% түзөт (өлкө боюнча 18-орун). Айыл чарба жерлери 14548 миң км² (жалпы аянтынын 70%), анын ичинен 12736 миң км² (айыл чарба жерлеринин 88%) айдоо жерлери.
Калкы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]2020-жылдын 1-январына карата облустун калкынын иш жүзүндөгү саны 1 192 137 адамды түзөт, анын ичинен шаар калкы 678 682 адам же 56,9%, айыл калкы 513 455 адам же 43,1% түзөт[2].
Облустун иш жүзүндөгү калкынын саны 2013-жылдын 1-октябрына карата Мамлекеттик статистика кызматынын маалыматы боюнча 1 263 493 адамды түздү (бул 1-сентябрга салыштырмалуу 1 076 адамга аз), анын ичинде шаар калкы – 713 784 киши (56,49%), айыл калкы – 549 709 адам. (43,51%). Туруктуу калк - 1 259 864 адам, анын ичинде шаар калкы - 708 130 адам (56,2%), айыл калкы - 551 734 адам (43,8%).
| Туруктуу калк (миң адам) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1897 | 1914 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 1995 | 1996 |
| 1 358,0 | ↗1 752,1 | ↗2 031,0 | ↘1 534,1 | ↘1 470,2 | ↗1 535,0 | ↗1 547,2 | ↘1 531,5 | ↘1 517,6 | ↘1 501,3 |
| 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 |
| ↘1 484,6 | ↘1 470,4 | ↘1 453,7 | ↘1 438,0 | ↘1 418,8 | ↘1 403,0 | ↘1 386,6 | ↘1 372,5 | ↘1 357,1 | ↘1 341,5 |
| 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2019 |
| ↘1 328,0 | ↘1 315,5 | ↘1 304,3 | ↘1 295,2 | ↘1 285,4 | ↘1 277,3 | ↘1 268,9 | ↘1 260,0 | ↘1 251,8 | ↘1 197,0 |
Облустун калкынын саны түзүлгөндөн 1979-жылга чейин өссө, 1979-жылдан азыркыга чейин калктын саны кыскарууда. Ал 34 жылдын ичинде 283,7 миң адамга, башкача айтканда, жылына орточо 8,3 миң адамга кыскарган. 2012-жылы калктын саны 8,4 миң адамга кыскарган. Ошондой эле 2012-жылы облуста бир жашка чейинки 122 бала каза болгон. 1000 адамга: өлүм 16,2, төрөлүү 10,1, табигый өсүш: -6,1. Миграциянын көрсөткүчтөрү да терс, жыл сайын кеткендердин саны келгендердин санынан орточо 0,5 миң адамга көп. 2013-жылдын 9 айында Черкассы облусунда 8942 адам төрөлүп, 15238 адам каза болгон, анын ичинен 70и 1 жашка чейинки балдар. 2013-жылдын 1-январына карата пенсионерлердин саны 425,1 миң адамды (33,5%), балдар (17 жашка чейинкилер) - 209,2 миң (16,53%), 18 жаштан жогоркулар - 1056,1 миң адамды (83,47%) түздү. Калктын гендердик курамы: эркектер – 577,8 миң адам (45,67%), аялдар – 687,4 миң адам (54,33%). 2012-жылы 7256 нике, 1231 ажырашуу болгон (5,9:1).
Административдик-аймактык түзүлүшү
[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Черкассы облусунун административдик борбору — Черкассы шаары.
Райондору
[түзөтүү | булагын түзөтүү]2020-жылдын 17-июлунда облустун жаңы 4 районго бөлүнүшү кабыл алынган[3][4]:
| № | Району | Калкы
(миң адам) |
Аянты[5]
(км²) |
Акимий борбору |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Звенигородка району | 204,0 | 5 248 | Звенигородка ш. |
| 2 | Золотоноша району | 142,3 | 4 246 | Золотоноша ш. |
| 3 | Умань району | 257,5 | 4 528 | Умань ш. |
| 4 | Черкассы району | 602,6 | 6 878 | Черкассы ш. |
Райондор өз кезегинде шаардык, поселкалык жана айылдык бириккен аймактык жамааттарга бөлүнөт (укр. об'єднана територіальна громада).
Колдонулган адабияттар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- Кыргыз Совет Энциклопедиясы. Башкы редактор Б. О. Орузбаева. -Бишкек: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын башкы редакциясы, 1979. Том 4. Лактация - Пиррол. -656 б.
- ↑ Государственная служба статистики Украины (укр.)
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року // Державна служба статистики України. Київ, 2020. Стор. 57-60
- ↑ Постанова Верховної Ради України «Про утворення та ліквідацію районів»(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы).
- ↑ Нові райони: карти + склад(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы).
- ↑ Черкаська область - Райони. Текшерилген күнү 27 -январь (үчтүн айы) 2023. Түп булактан архивделген күнү 22 -январь (үчтүн айы) 2021.
 Украинанын административдик-аймактык түзүлүшү | ||
|---|---|---|
| Облустар | Винница облусу · Волынь облусу · Днепропетровск облусу · Донецк облусу · Житомир облусу · Закарпатье облусу · Запорожье облусу · Ивано-Франковск облусу · Киев облусу · Кировоград облусу · Луганск облусу · Львов облусу · Николаев облусу · Одесса облусу · Полтава облусу · Ровно облусу · Сумы облусу · Тернополь облусу · Харьков облусу · Херсон облусу · Хмельницкий облусу · Черкассы облусу · Чернигов облусу · Черновцы облусу |  |
| Автономиялуу республика | Кырым Республикасы | |
| Шаарлар | Киев · Севастополь | |
