Херсон облусу
| Өлкө | |
|---|---|
| Административдик борбор | |
| Расмий тили | |
| Калкы |
↘ 1 000 370 [1] |
| Жыштыгы |
36,12 адам/км² |
| Деңиз денгээлинен бийиктиги • Бийик чекити • Орточо бийиктиги • Эң төмөнкү чекити | |
| Тууралыгы | |
| Узундук | |
|
| |
| Коду ISO 3166-2 |
UA-65 |
| Телефон коду |
+380 55 |
| Интернет-домени |
kherson.ua; ks.ua |
| Расмий сайты | |
.svg)
Херсон облусу (укр. Херсонська область) — Украинанын административдик-аймактык бирдиги, өлкөнүн түштүгүндө, Днепрдин төмөнкү агымынын эки жээгинде жайгашкан.
Батышта Николаев облусу, түндүгүндө Днепропетровск облусу, чыгышында Запорожье облусу, түштүгүндө Кырым Муктар Республикасы менен чектешет. Кара жана Азов деңиздеринин жээгинде жайгашкан.
Облустун аянты 28,4 миң км² (Украинада 7-орун), 2022-жылдын башына карата калкынын саны 1,0 миллион адамга (21-орун) бааланган. Административдик борбору жана ири шаары — Херсон, башка ири шаарлары — Новая Каховка, Каховка жана Алёшки.
Облус 1944-жылы немистик баскынчылардан бошотулгандан кийин Украина ССРинин Запорожье облусунан бөлүнүп, түзүлгөн. Орусиянын 2022-жылдын февраль айынын аягынан бери Украинага басып киришинин натыйжасында аймактын басымдуу бөлүгү Орусиянын баскынчылыгында калган[2][3]. 30-сентябрда Орусия аймактын аннексияланганын жарыялады[4]. Украинанын Куралдуу күчтөрүнүн контрчабуулунун жүрүшүндө 2022-жылдын 6-октябрына карата Украина аймактын 400 км²ден ашык аймагын өз көзөмөлүнө кайтарып алган[5]. Ал эми 2022-жылдын 11-ноябрында украин аскерлери Херсондун өзүнө кирген[6]. Шаардан чыгаар алдында орус аскерлери шаардын негизги инфраструктурасын, анын ичинде электр жана суу менен камсыздоону талкалашкан[7].
Калкы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]2020-жылдын 1-январына карата облустун калкынын саны 1 027 913 адамды, анын ичинде шаар калкы 631 317 адамды же 61,4%ды, айыл калкы 396 596 адамды же 38,6%ды түздү[8].
| Туруктуу калк[9] | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1926 | 1939 | 1941 | 1944 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | ||
| 736 000 | ↗743 000 | ↗780 800 | ↗502 800 | ↗824 167 | ↗1 029 988 | ↗1 163 435 | ↗1 236 970 | ||
| 1990 | 1991 | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 |
| ↗1 244 316 | ↗1 252 444 | ↗1 262 103 | ↗1 271 641 | ↘1 270 956 | ↘1 262 119 | ↘1 250 649 | ↘1 238 034 | ↘1 227 678 | ↘1 215 806 |
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 |
| ↘1 202 837 | ↘1 187 119 | ↘1 172 689 | ↘1 159 940 | ↘1 148 379 | ↘1 136 751 | ↘1 125 026 | ↘1 115 639 | ↘1 106 070 | ↘1 097 768 |
| 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
| ↘1 091 999 | ↘1 086 805 | ↘1 081 935 | ↘1 076 800 | ↘1 071 135 | ↘1 066 444 | ↘1 060 924 | ↘1 054 217 | ↘1 045 549 | ↘1 036 208 |
| 2020 | 2021 | 2022 | |||||||
| ↘1 026 481 | ↘1 015 275 | ↘1 000 500 | |||||||
Улуттук курамы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]2001-жылдагы эл каттоого ылайык, 1 миңден ашкан элдерди көрсөтүү[10].
| Улуту | Калкы
(миң адам) |
Пайыз мамилеси |
|---|---|---|
| Бардыгы | 1 175,1 | 100 % |
| Украиндер | 961,6 | 82,0 % |
| Орустар | 165,2 | 14,1 % |
| Беларустар | 8,2 | 0,7 % |
| Татарлар | 5,4 | 0,5 % |
| Армяндар | 4,5 | 0,4 % |
| Молдавандар | 4,2 | 0,4 % |
| Түрктөр | 3,7 | 0,3 % |
| Кырым татарлар | 2,1 | 0,2 % |
| Цыгандар | 1,8 | 0,1 % |
| Жөөттөр | 1,7 | 0,1 % |
| Поляктар | 1,6 | 0,1 % |
| Немистер | 1,4 | 0,1 % |
| Азербайжандар | 1,3 | 0,1 % |
| Корейлер | 1,2 | 0,1 % |
| Болгарлар | 1,0 | 0,1 % |
| Башка улуттар
жана улутун көрсөтпөгөндөр |
0,5 % |
Административдик-аймактык түзүлүшү
[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Херсон облусунун административдик борбору — Херсон шаары.
Райондору
[түзөтүү | булагын түзөтүү]2020-жылдын 17-июлунда облустун жаңы 5 районго бөлүнүшү кабыл алынган[11][12]:
| № | Району | Калкы
(миң адам) |
Аянты[13]
(км²) |
Акимий борбору |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Берислав району | 99,1 | 4 760 | Берислав ш. |
| 2 | Геническ району | 122,4 | 3 008 | Геническ ш. |
| 3 | Каховка району | 224,7 | 6 395 | Новая Каховка ш. |
| 4 | Скадовск району | 127,0 | 5 244 | Скадовск ш. |
| 5 | Херсон району | 464,4 | 3 649 | Херсон ш. |
Райондор өз кезегинде шаардык, поселкалык жана айылдык бириккен аймактык жамааттарга бөлүнөт (укр. об'єднана територіальна громада).
Колдонулган адабияттар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- Кыргыз Совет Энциклопедиясы. Башкы редактор Б. О. Орузбаева. -Бишкек: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын башкы редакциясы, 1979. Том 4. Лактация - Пиррол. -656 б.
- ↑ Государственная служба статистики Украины (укр.)
- ↑ Undercover In Ukraine's Occupied Kherson: 'You Don't Know What Will Happen Tomorrow' (англ.).
- ↑ Occupied Ukrainian city fears sham Russian referendum plans (англ.) (28 April 2022).
- ↑ Russia Announces Annexation of Four Regions of Ukraine.
- ↑ Ukraine 'liberates' more of Kherson and other key developments (англ.) (6 October 2022).
- ↑ Українські війська зайшли у Херсон. Їх вітають натовпи містян. Текшерилген күнү 11 -ноябрь (жетинин айы) 2022.
- ↑ Amid Joy in Kherson, a Humanitarian Disaster Looms, The New York Times, 12.11.2022
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року // Державна служба статистики України. Київ, 2020. Стор. 54-57
- ↑ Населення України. Текшерилген күнү 27 -январь (үчтүн айы) 2023. Түп булактан архивделген күнү 22 -сентябрь (аяк оона) 2013.
- ↑ Всеукраинская перепись населения Украины 2001 года. Распределение населения по национальности и родному языку. Херсонская область. Официальный сайт Государственного комитета статистики Украины // 2001.ukrcensus.gov.ua.
- ↑ Постанова Верховної Ради України «Про утворення та ліквідацію районів»(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы).
- ↑ Нові райони: карти + склад(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы).
- ↑ Херсонська область - Райони. Текшерилген күнү 27 -январь (үчтүн айы) 2023. Түп булактан архивделген күнү 27 -январь (үчтүн айы) 2022.
 Украинанын административдик-аймактык түзүлүшү | ||
|---|---|---|
| Облустар | Винница облусу · Волынь облусу · Днепропетровск облусу · Донецк облусу · Житомир облусу · Закарпатье облусу · Запорожье облусу · Ивано-Франковск облусу · Киев облусу · Кировоград облусу · Луганск облусу · Львов облусу · Николаев облусу · Одесса облусу · Полтава облусу · Ровно облусу · Сумы облусу · Тернополь облусу · Харьков облусу · Херсон облусу · Хмельницкий облусу · Черкассы облусу · Чернигов облусу · Черновцы облусу |  |
| Автономиялуу республика | Кырым Республикасы | |
| Шаарлар | Киев · Севастополь | |
