Гелон
| Гелон | ||
 | ||
| ||
| Баш ийгени | ||
|---|---|---|
| Өлкө |
Өзбекстан | |
| облус |
Кашкадарыя облусу | |
| If:Район |
Шахрисабз району | |
| Тарыхы жана Географиясы | ||
| Калкы | ||
| Калкынын саны |
5834 (2019) | |
| Жыштыгы |
адам/км2 | |
| Сандык идентификаторлор | ||
| Убакыт аралыгы |
+5 | |
.png)
Гелон (өзб. Gelon/ Гелон) — Өзбекстандын Кашкадарыя облусун Шахрисабз районундагы айыл[1][2].
Айыл 1305-жылы негизделген. Айылдын жашоочулары азыркыга чейин өздөрүнүн байыркы каада-салттарын сактап келишет, 2018-жылдын ортосуна чейин чек аранын өзгөчө режимине байланыштуу бул айылга чет элдик туристтер келе алышкан эмес[3].
Географиясы[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Гелон Өзбекстандын түштүк бөлүгүндө, Кашкадарыя ойдуңунда, Памир-Алай тоосунун батыш капталында жайгашкан[4][5].
Аймак Өзбекстан менен Тажикстандын чек арасында, Шахрисабздан 80 чакырым алыстыкта жайгашкан. Айылдын чыгыш тарабы 4000 метрден ашык бийиктикке жеткен бийик тоолор менен курчалган. Бул Өзбекстандын эң бийик тоолуу айылдарынын бири. Көптөгөн серпентиндери бар татаал, бирок кооз тоо жолу менен бул жерге жетүү оңой эмес[6][7].
Климаты[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Климаты континенттик, кургак, субтропиктик жерлерде[8].
Калкы[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Айылдын калкы 5834 киши(2019)[9].
Улуттук курамы: тажиктер — 5831 адам, өзбектер — 3 адам. (2019-жылдын 12-декабрына карата)[10][11].
Туризм[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Гелон айылына жакын жерде деңиз деңгээлинен 4080 метр бийиктикте жайгашкан Азирети Султан Табарруктун тоосу болуп, ал жерге миңдеген туристтер келип зыярат кылышат. Ошондой эле айылда Өзбекстандын эң кооз жана мол шаркыратмаларынын бири болгон 40 метр бийиктиктеги Сувтушар шаркыратмасын көрүүгө болот, туристтер кооз тоо чокуларынан ырахат алып, бир нече мечиттерге зыярат кыла алышат[12].
Транспорт[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Гелондо бир нече туристтик автобустар бар, 1989-жылга чейин Гелондо вертолетто, Шахрисабздан такси кызматы ачылган болчу. Учурда туристтик автобустар же маршруттук таксилер же ушул сыяктуу шаар тибиндеги таксилер гана иштейт. [13] Мотоциклдер айылдыктардын негизги унаасы. Күйүүчү майды аз сарптоочу бул техника менен тоо жолдорунда ээн-эркин жүрүүгө болот. Ошондуктан Гелон элинин ар биринин үйүндө бир эмес, бир канча мотоцикл колдонулат.[14]
COVID-19[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Пандемия бул бийик тоолуу айылда да сезилген, ага чейин сезондо көптөгөн туристтер келип, бул жерде иштеген бир нече конок үйлөрүндө болушкан. Туризмден киреше алган үй-бүлөлөр оор абалда калганын түшүнсө болот. Өзбекстанда блокада жарыяланышы менен кире бериш тосмого көзөмөл-өткөрмө бекети орнотулуп, ал аркылуу сырттан келгендер киргизилбейт. Ошентип айылда жугуштуу ооруга чалдыккан бир дагы учур катталган жок.
Көп өмүр көрүү[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Учурда айыл эң узак жашаган айыл болуп саналат, анын тургундары 85-90 жашка чейин жетет, бул айылга жакын жайгашкан башка калкка салыштырмалуу өтө чоң сан. Бул жерде сиз 85тен ашкан адамды оңой эле көрө аласыз, ал ден соолук жана күч-кубат тактасы болот. Тоо бөлүгү өз ишин аткарат, бул жердеги адамдар чоңдор да өздөрүн эркин, ишенимдүү жана жакшы сезишет. [15]
Саясат[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Айылда саясий кырдаал оор болчу, бирок экс-президент Ислам Каримов каза болгонго чейин айылдагы туристтик зоналар өлкөдө жабылып, бул аймак КМШнын коргоосунда болуп, жаңы президент келгенден кийин жаңы эрежелер киргизилген. Айылдын башчысына добуш берүүгө, саясатка катышууга, саясий иштер менен алектенүүгө уруксат берилген.
2021-жылдан баштап айылдын башчысын шайлоо башталып, «Жаббаров Сафармурад Сатторович» негизги шайлоодо жеңип, айыл тургундарынын 80%дан ашуун добушуна ээ болду.
Билим[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Айылда 2 мектеп, 1-4-класстар үчүн балдар бөлүмү, 5-11-класстар үчүн дагы бар. Айылда билим алган балдар жогорку кесиптик билим алуу үчүн шаарга барууга аргасыз болушат, анткени айылда мамлекеттик университеттер, колледждер жана ушул сыяктуу мекемелер жок. [16]
Кооздугу[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Айылга жакын жерде «Хазрати Султан» аттуу тоо, ошондой эле туристтер арасында популярдуу болгон «Хисорак суу сактагычы» бар.
Булактар[түзөтүү | булагын түзөтүү]
- ↑ Uzbekistan, kak on est: gorniy kishlak Gilan (Kashkadarya) | Uzbekistan: bloknot issledovatelya
- ↑ Калып:Web bulak
- ↑ Gorniy kishlak Gelon s chastnimi GES — tam, gde i letom idyot sneg
- ↑ История Гелона.
- ↑ Гелон.
- ↑ SummerDays Денис и Таня. Видео на Youtube (21 апреля 2021).
- ↑ http://explorers.uz/ru/sights/KishlagGelan(жеткиликсиз шилтеме)
- ↑ http://agroturizm.uz/ru/andizhanskaya/108-dom-otdykha-afsona
- ↑ http://agroturizm.uz/ru/kashkadarinskaya/120-ekzoticheskoe-selo-gilan
- ↑ ofitsialniy sayt Komiteta po mejnatsionalnim otnosheniyam i drujestvennim svyazyam s zarubejnimi stranami pri Kabinete ministrov Respubliki Uzbekistan Archived 2021-10-04 at the Wayback Machine
- ↑ http://sreda.uz/rubriki/ecoturizm/gilan-kak-mnogo-v-yetom-slove/
- ↑ O'zbekiston: Karimov yopgan, Mirziyoev o'chgan qishloqda BBC Uzbek nimalarni ko'rdi? (uz-Cyrl), BBC News O'zbek. Текшерилген күнү 21 -февраль (бирдин айы) 2022.
- ↑ YAA tomonidan yaratilgangroup Bulutlar qaytalab: O'zbekistonning eng baland nomsiz cho'qqisi sari (орусча). Текшерилген күнү 2022- 02-21. Түп булактан архивделген күнү 21 -февраль (бирдин айы) 2022.
- ↑ Кўҳна уйларда яшовчилар қишлоғи – Ғелон | Манзил
- ↑ Калып:O'lik havola Kak jivyot Uzbekistan, i ego posyolki(жеткиликсиз шилтеме)
- ↑ http://interkomitet.uz/o-komitete/ Archived 2022-09-26 at the Wayback Machine