Мары шаары

Википедия дан

Мары шаары - Түркмөнстандын Мары вилайетинин ордо шаары.

Кыскача тарыхы[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Көөнө Мерв шаарына ислам динин таркаткан бир тууган асхабдарга тургузулган көрүстөн.

Мары (Mary) шаарынын мурдагы тарыхый аталыштары - Мерв жана Маргиана болгон.

Мары шаары Борбордук Азиядагы Кара-Кум чөлүндө жайгашкан оазис жерде орун алган. Шаар Мургап (Мургаб) дарыясында жайгашкан.

2009-жылы шаар калкы 123 000 тургундан турган (1989-жылы 92 миң киши жашаган).

Мары шаары байыртадан эле Улуу Жибек Жолунун таманында жайгашкан. 1884-жылы шаарды падышалык Орусия каратып алган. Ошол жылы орустар шаарда өздөрүнүн бекемделген жайын тургузган.

1918-жылы августта Мары шаарынын жанында Кызыл аскерлер менен пенжабдык жоокерлерден турган британдык кошуун салгылашкан.

1968-жылы шаардан батышыраак 20 чакырымдай жерден газ кени табылган.

Чарбасы[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Мары шаары Түркмөнстандагы чоңдугу боюнча төртүнчү ири шаар.

Анда газ жана пахта иштеп чыгуу, ж.б. ишканалар жайгашкан.

Маданияты[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Мары шаарында аймактык ири музей жайгашкан.

Шаарда байыркы Мерв шаар чалдыбары бар.

Шаардын башкы футбол клубу "Мерв Мары" деп аталат.

Марыда туулган же байырлаган тарыхый инсандар[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Бул шаарда дарыгер жана тарыхчы Шараф аз-Заман Тахир Марвази туулгандыгы жоромол кылынат.

  • Агаджанов, Сергей Григорьевич — чыгыш таануучу [1];
  • Алиханов-Аварский, Максуд — орусиялык кол башчы, генерал, Мерв жана Тифлис губернатору;
  • Асадов, Эдуард Аркадьевич — орус совет акыны, прозаик;
  • Ата Салих — түркмөн эл акыны [2];
  • Ата Атажанов (Атаджанов) — түркмөн совет жазуучусу [2];
  • Ахмедов, Вели — түркмөн композитору [3];
  • Багиров, Эдуард Исмаилович — орусиялык жазуучу;
  • Боннэр, Елена Георгиевна (Лусик Алиханян) — совет жана орус коомдук ишмери, укук коргоочу (академик Андрей Сахаровдун жубайы);
  • Гордеев, Владимир Дмитриевич — СССРдин спидвей боюнча чемпиону, спортчу;
  • Сатунц (Сатян), Арам Мовсесович] — армян совет композитору;
  • Шакирова, Элен Рафаэловна|Шакирова (Бунатьянц), Элен Рафаэловна — орусиялык (мурда - советтик) баскетболчу айым.

Адабият тизмеси[түзөтүү | булагын түзөтүү]

  • Ал-Марвази Шараф ал-Заман Тахир. Глава о тюрках из трактата / Публ.,

пер. и введ. А. Храковского // Труды сектора Востоковедения АН КазССР. 1959. – Алма-Ата, 1959. - Т. 1.

  • Урстанбеков Б.У., Чороев Т.К. Кыргыз тарыхы: Кыскача энциклопедиялык сөздүк. – Фрунзе: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы редакциясы, 1990. – 288 бет. – Рецензент: тарых илиминин доктору Өмүркул Караев. - ISBN 5-89750-028-2.
  • Заходер Б.Н. Каспийский свод сведений о Восточной Европе. T.II. Булгары, ма­дьяры; народы Севера, печенеги, русы, славяне. - М.: Наука, 1967. - С.35, 36, 39, 63.).

Шериктеш (бир тууган) шаарлары[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Интернеттеги шилтемелер[түзөтүү | булагын түзөтүү]

  1. http://bukinist1.narod.ru/vostok/a/agadjanov-s-g-bio.html(жеткиликсиз шилтеме)
  2. 2.0 2.1 Калып:Из КЛЭ
  3. Биография.ру | Biografija.ru | А | Ахмедов Вели