Эл аралык бирдиктер системасы

Эл аралык бирдиктер системасы, СИ (фр. Le Système International d’Unités, SI) - физикалык чоңдуктардын бирдиктер системасы, заманбап метрдик(өлчөө) системасы. Ошондой эле Гаусс бирдиктер системасы бар.

СИ бирдиктери

СИ бирдиктеринин аталыштары баш тамга менен жазылып, башка кыскартуулардын айырмаланып СИ бирдиктеринин түшүндүрмөлөрүнөн кийин чекит коюлбайт.

Негизги бирдиктери

Величина		Бирдик
Аталышы	Көлөмдүк	Наименование		Түшүндүрүлүшү
Аталышы	Көлөмдүк	русское	французча/англисче	кыргызча	эл аралыкта
Узундук	L	метр	mètre/metre	м	m
Масса	M	килограмм^[1]	kilogramme/kilogram	кг	kg
Убакыт	T	секунда	seconde/second	с	s
Электр тогунун күчү	I	ампер	ampère/ampere	А	A
Термодинамикалык температура	Θ	кельвин	kelvin	К	K
Количество вещества	N	моль	mole	моль	mol
Сила света	J	кандела	candela	кд	cd

СИ ге кирбеген бирдиктер

СИ ге кирбеген кээ бир бирдиктерге, Генералдык конференциянын чечими менен жана өлчөм жана салмактары менен «СИ менен кошо колдонууга уруксат берилет».

Бирдик	Французча/англисче аталышы	Түшүндүрмөсү		СИ бирдиктериндеги чоңдугу
Бирдик	Французча/англисче аталышы	кыргызча	эл аралык	СИ бирдиктериндеги чоңдугу
минута	minute	мин	min	60 с
саат	heure/hour	с	h	60 мин = 3600 с
суткада	jour/day	сут	d	24 ч = 86 400 с
градус	degré/degree	°	°	(π/180) рад
бурчтук минута	minute	′	′	(1/60)° = (π/10 800)
бурчтук секунда	seconde/second	″	″	(1/60)′ = (π/648 000)
литр	litre	л	l, L	1/1000 м³
тонна	tonne	т	t	1000 кг
непер	neper	Нп	Np	көлөмсүз
бел	bel	Б	B	көлөмсүз
электронвольт	electronvolt	эВ	eV	≈1,60217733·10⁻¹⁹ Дж
массанын атомдук бирдиги, дальтон	unité de masse atomique unifiée, dalton/unified atomic mass unit, dalton	а. е. м.	u, Da	≈1,6605402·10⁻²⁷ кг
астрономиялык бирдик	unité astronomique/astronomical unit	а. е.	ua	≈1,49597870691·10¹¹ м
деңиздик миля	mille marin/nautical mile	миля	M^[2]	1852 м (туптуура)
узел	nœud/knot	уз	kn^[2]	1 морская миля в час = (1852/3600) м/с
ар	are	а	a	10² м²
гектар	hectare	га	ha	10⁴ м²
бар	bar	бар	bar	10⁵ Па
ангстрем	ångström	Å	Å	10⁻¹⁰ м
барн	barn	б	b	10⁻²⁸ м²

↑ По историческим причинам, название «килограмм» уже содержит десятичную приставку «кило», поэтому кратные и дольные единицы образуют, присоединяя стандартные приставки СИ к названию или обозначению единицы измерения «грамм» (которая в системе СИ сама является дольной: 1 г = 10⁻³ кг).
↑ ^2.0 ^2.1 Түшүндүрмөсү СИнин Брошюрасында берилген, бирок расмийирээк булактар менен кабыл алынган эмес

[1] По историческим причинам, название «килограмм» уже содержит десятичную приставку «кило», поэтому кратные и дольные единицы образуют, присоединяя стандартные приставки СИ к названию или обозначению единицы измерения «грамм» (которая в системе СИ сама является дольной: 1 г = 10⁻³ кг).

[broch-2] 2.0 ^2.1 Түшүндүрмөсү СИнин Брошюрасында берилген, бирок расмийирээк булактар менен кабыл алынган эмес

[1]

[2]