Фергана Убактылуу өкмөтү
Фергана Убактылуу Өкмөтү – 1919-жылдын 22-октябрынан 1920-жылдын 6-мартына чейин Орусиянын Түркстанынын Фергана облусунда Басмачы кыймылы тарабынан Орусиядагы жараандык согушу учурунда түзүлгөн өкмөт.
| Фергана Убактылуу Өкмөтү (орусча. Временное Ферганское правительство) убактылуу өкмөт, республика | |||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| |||||||
| Борбор калаа | Ош | ||||||
| Ири шаарлары | Ош, Анжиян | ||||||
| Тил | Кыргыз тили, Өзбек тили | ||||||
| Дин | Ислам | ||||||
| Сулале (династия) | Басмачы кыймылы | ||||||
| Курбашы | |||||||
| - 22 октябрь 1919 — 6 март 1920 | Мадамин бек | ||||||
| Өтүүчүлүк | |||||||
| ← Түркстан Автономиялуу Советтик Социалисттик Республикасы Түркстан Автономиялуу Советтик Социалисттик Республикасы → | |||||||
Тарыхы[түзөтүү | булагын түзөтүү]
1919-жылы сентябрда Ош шаары үчүн болгон салгылашууларда большевиктер партиясынын Анжиян обкомунун командири Мадаминбек Билдиндин аскерлери курман болуп, шаарды басып алышкан [1] 1919-жылдын 10-сентябрында Мадаминбек менен Монстров Анжиянды курчоого алып, 23-сентябрга чейин созулган. 24-сентябрда Паргана фронтунун революциялык аскер кеңешинин башчысы Спасибов Анжияндын жанындагы салгылашта курман болгон.
Ал 1919-жылы 22-октябрда Иркештам (азыркы Кыргызстан) айылында жергиликтүү Басмачылар кыймылынын лидери Курбашы (аскердик наамы) Мадаминбектин төрагалыгы алдында түзүлгөн өкмөт. Буга чейин жоюлуп кеткен Түркстан Ислам Кеңешинин өкүлдөрү да катышты. Ак армияны жактаган бөлүмдөр да өкмөткө кошулган. Түзүлгөн өкмөткө 16 түрк мусулман жана 8 орус министр дайындалды. Мадаминбек Курбашы катары ал башкы командачы да, өкмөт башчы да болгон. Фергана Убактылуу Өкмөтүнүн бийлиги Фергана элинин арасында абдан күчтүү болгон. 1919-жылы октябрда төрт генералдын жетекчилиги астында 150гө жакын ефрейторлук отряд чогултулган.
Мадаминбек, Эргаш-курбашы, Курширмат жана Холбута Эшан Бул бөлүктөрдүн ар бири падышалык армиянын мурдагы офицерлеринен жана түрк офицерлеринен турган аскердик инструктор тарабынан даярдалган [2] . Фергана өкмөттүк армиясы да эгемендүүлүк идеясына берилген кайраттуу, эр жүрөк жаштарды кабыл алып, аларды атайын окуу курстарынан окуткан. Алар Ыраакы Чыгыштын согуш өнөрүн тажрыйбалуу командирлерден үйрөнүшкөн. Башка өлкөлөрдөн курал-жарак сатып алуу боюнча атайын уюм түзүлдү. Бийликтин максаттарын жана милдеттерин элге түшүндүрүү үчүн идеологиялык бирикме да түзүлдү. Ассоциация баракчаларды, чакырууларды, каршы пикирлерди жана билдирүүлөрдү басып чыгаруу жана аларды аскер-армиясы менен коомчулукка таратуу менен алектенген.
1920-жылдардын башында Паргана өрөөнүнө Кызыл Армиянын жаңы бөлүктөрү киргизилгенде Мадаминбектин аскерлери бир катар салгылашууларда жеңилип калган. Монстров менен Муханов Кызыл Армия тарабына өткөн [3] . Мадаминбек менен большевиктердин ортосундагы тынчтык келишиминен кийин Убактылуу Паргана өкмөтү 1920-жылдын 3-июнунда [4] өз алдынча таркатылды.
Курбаштары[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Паргана (курбаштары)
- Эргаш-курбашы (02.1918 - 01.1920)*
- Мадамин-бек Ахмадбеков (10.1918 - 6.03.1920, 19-9)*
- Муиддин Осмоналиев (1918 - 1922)*
- Амон-Палвон (1918 - 1923)*
- Курширмат (1918 - 1921, 1920).*
- Холбута (Ура-Теппе 1920 - 1922)
- Рахманкул хан (Мургаб, Жерге-Тал, Кара-Тегин 1918 - 1922) *
- Парпий (Алай 1918 - 1922) * [5]
Булактар[түзөтүү | булагын түзөтүү]
- ↑ Энциклопедия, 1983, к. 303
- ↑ Энциклопедия, 1983, к. 123
- ↑ #Клавинг, 2003, с. 500
- ↑ #Клавинг, 2003, с. 613
- ↑ Правители Мира. В. Эрлихман. 2009.
Дагы караңыз[түзөтүү | булагын түзөтүү]
- Түркстан мусулмандар кеңеши
- Басмачылар кыймылы