Украинанын административдик-аймактык түзүлүшү
Конституцияга ылайык, административдик жактан Украинанын аймагына 27 облус [1] - 24 облус, Кырым Өзэркин Республикасы жана өзгөчө статусу бар 2 шаар (Киев жана Севастополь) кирет.
_by_Serhiy_Hrynevetsky.png)
2020-жылдын 17-июлунан тартып Украинанын аймактары (өзгөчө статусу бар шаарларды кошпогондо) 136 районго бөлүндү, алар шаардык, поселкалык жана айылдык аймактык жамааттарга (укр. територіальна громада) [2]. Украинанын ири шаарлары шаардык аймактарга, ал эми жамааттар Старостинский райондорго (старостаты) бөлүнөт . Ошол эле учурда Крымда да жаңы аймактар түзүлдү, бирок өзгөртүүлөр жарым арал Украинанын көзөмөлүнө кайтарылгандан кийин күчүнө кирет.
Административдик-аймактык түзүлүш[түзөтүү | булагын түзөтүү]
2020-жылдын июль айындагы реформадан кийин Украинанын административдик-аймактык түзүлүш тутуму төмөнкүлөрдү камтыйт:
- Биринчи (аймактык) деңгээл:
- Экинчи (негизги) деңгээл:
- райондар (укр. райони)
- Үчүнчү (баштапкы) деңгээл:
Шаарлардагы райондор (укр. міські райони) өз алдынча башкаруу органдарын түзбөгөн аймактык бирдиктер болуп саналат.
Административдик-аймактык бирдиктердин саны[түзөтүү | булагын түзөтүү]
2014-жылдын 1-январына карата Украинадагы административдик-аймактык бирдиктердин саны[3] (санын өзгөртүүсү менен кашаада - 2013-жылдын 1-январына карата[4]):
- райондор – 490;
- шаарлардагы райондор – 111;
- калктуу конуштар - 29 742 (2013-жылдын 1-январына карата - 29 786), анын ичинде:
- айылдык калктуу конуштар - 28 397 (2013-жылдын 1-январына карата - 28 441; 2012-жылдын 1-январына карата - 28 454, анын ичинде: калктуу конуштар - 1266; айылдар - 27 188);
- шаардык - 1345, анын ичинде:
- айыл кеңештер — 10 279 (2012-жылдын 1-январына карата — 10 278).
.svg){kind=small}
Биринчи деңгээлдеги административдик-аймактык бирдиктер[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Биринчи (региондук) деңгээлге төмөнкүлөр кирет: 24 облус, Кырым ӨР жана өзгөчө статуска ээ 2 шаар - Киев жана Севастополь.
| № | Белгиси | Аталышы
(кырг. ) |
Аталышы
(укр. ) |
Райондору | Аянты
км²[5] |
Калкы[6]миң ад.
(2019) |
Калктын
жыштыгы |
Акимий
борбору (кырг. ) |
Акимий
борбору (укр. ) |
ISO 3166-2
коду |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 
|
Винница облусу | Вінницька область | 6 | 26 492 | 1 557,2 | 60,49 | Винница | Вінниця | UA-05 |
| 2 | 
|
Волынь облусу | Волинська область | 4 | 20 144 | 1 034,6 | 51,63 | Луцк | Луцьк | UA-07 |
| 3 | 
|
Днепропетровск облусу | Дніпропетровська область | 7 | 31 923 | 3 200,9 | 102,47 | Днепр | Дніпро | UA-12 |
| 4 | .svg){kind=small}
|
Донецк облусу | Донецька область | 8 | 26 517 | 4 160,1 | 161,47 | Донецк | Донецьк | UA-14 |
| 5 | 
|
Житомир облусу | Житомирська область | 4 | 29 827 | 1 217,9 | 42,11 | Житомир | Житомир | UA-18 |
| 6 | 
|
Закарпатье облусу | Закарпатська область | 6 | 12 753 | 1 256,1 | 98,54 | Ужгород | Ужгород | UA-21 |
| 7 | 
|
Запорожье облусу | Запорізька область | 6 | 27 183 | 1 702,8 | 64,90 | Запорожье | Запоріжжя | UA-23 |
| 8 | 
|
Ивано-Франковск облусу | Івано-Франківська область | 6 | 13 927 | 1 371,8 | 99,08 | Ивано-Франковск | Івано-Франківськ | UA-26 |
| 9 | 
|
Киев облусу | Киівська область | 7 | 28 121 | 1 769,3 | 61,28 | Киев | Київ | UA-32 |
| 10 | 
|
Кировоград облусу | Кіровоградська область | 4 | 24 588 | 943,4 | 39,59 | Кропивницкий | Кропивницький | UA-35 |
| 11 | 
|
Луганск облусу | Луганська область | 8 | 26 683 | 2 149,3 | 82,98 | Луганск | Луганськ | UA-09 |
| 12 | 
|
Львов облусу | Львівська область | 7 | 21 831 | 2 519,0 | 115,37 | Львов | Львів | UA-46 |
| 13 | 
|
Николаев облусу | Миколаївська область | 4 | 24 585 | 1 128,8 | 47,31 | Николаев | Миколаїв | UA-48 |
| 14 | 
|
Одесса облусу | Одеська область | 7 | 33 314 | 2 379,3 | 71,58 | Одесса | Одеса | UA-51 |
| 15 | 
|
Полтава облусу | Полтавська область | 4 | 28 750 | 1 398,2 | 50,09 | Полтава | Полтава | UA-53 |
| 16 | 
|
Ровно облусу | Рівненська область | 4 | 20 051 | 1 156,5 | 57,86 | Ровно | Рівне | UA-56 |
| 17 | 
|
Сумы облусу | Сумська область | 5 | 23 832 | 1 079,1 | 47,01 | Сумы | Суми | UA-59 |
| 18 | 
|
Тернополь облусу | Тернопільська область | 3 | 13 824 | 1 044,3 | 77,14 | Тернополь | Тернопіль | UA-61 |
| 19 | 
|
Харьков облусу | Харківська область | 7 | 31 418 | 2 673,3 | 86,40 | Харьков | Харків | UA-63 |
| 20 | 
|
Херсон облусу | Херсон облусу | 5 | 28 461 | 1 035,8 | 37,45 | Херсон | Херсон | UA-65 |
| 21 | 
|
Хмельницкий облусу | Хмельницька область | 3 | 20 629 | 1 035,8 | 62,89 | Хмельницкий | Хмельницький | UA-68 |
| 22 | 
|
Черкассы облусу | Черкаська область | 4 | 20 916 | 1 203,7 | 59,63 | Черкассы | Черкаси | UA-71 |
| 23 | 
|
Чернигов облусу | Чернігівська область | 5 | 31 903 | 1 002,9 | 32,79 | Чернигов | Чернігів | UA-74 |
| 24 | 
|
Черновцы облусу | Чернівецька область | 3 | 8 097 | 903,5 | 111,98 | Черновцы | Чернівці | UA-77 |
| 25 | 
|
Киев | Київ | 10 | 836 | 2950,9 | 3 405,98 | шаары | UA-30 | |
| 26 | 
|
Севастополь | Севастополь | 4 | 864 | шаары | UA-40 | |||
| 27 | 
|
Кырым Өзэркин Республикасы | Автономна Республіка Крим
крым-тат. Qırım Muhtar Cumhuriyeti |
10 | 26 801 | Симферополь же Акмечит | Сімферополь
крым-тат. Aqmescit |
UA-43 | ||
| Бардыгы | 136 | 603,549 |
Экинчи деңгээлдеги административдик-аймактык бирдиктер[түзөтүү | булагын түзөтүү]
2020-жылдан бери Украинанын аймактары 136 районго бөлүнөт. Алар өз кезегинде шаардык, поселкалык жана айылдык аймактык жамааттарды (укр. територіальна громада) камтыйт. Украинанын ири шаарлары шаардык аймактарга бөлүнөт.
2020-жылга чейин бул деңгээл райондор (укр. район), областтык баш ийүүдөгү шаарлар (укр. місто областного порядкування) жана республикалык (өзэркин республикасы) баш ийүүдөгү (укр. місто рсепубліканського порядкування) тарабынан көрсөтүлгөн.
Үчүнчү деңгээлдеги административдик-аймактык бирдиктер[түзөтүү | булагын түзөтүү]
2020-жылдан бери Украинанын аймактары 1469 жамаатка бөлүнгөн. Украинанын ири шаардык жамааттары (же тагыраак айтканда, шаарлар) шаардык аймактарга бөлүнөт. Украинада жергиликтүү өз алдынча башкаруунун негизги органдары болуп жамааттык кеңештер саналат.
Киев жана Севастополь шаарлары, Украинанын конституциясына ылайык, өзгөчө статуска ээ жана өлкөнүн башка облустарынын райондоруна кирбейт, анткени алар ошол эле учурда өзүнчө региондор болуп саналат. Ошол эле учурда Севастополь бүткүл Крымдай эле украин бийлигинин көзөмөлүндө эмес жана Орусиянын көзөмөлүндө. 2015-2020-жылдардагы административдик-аймактык реформа Крым Автономиялуу Республикасынын аймагына таасирин тийгизген эмес жана ал жердеги жамааттар Украина тарабынан мыйзам тарабынан бөлүнгөн эмес.
Кырымдан тышкары Киевдин аймагы жана Чернобыль АЭСинин четтетилген аймагы да жамааттарга кирбейт. ДЭР жана ЛЭР көзөмөлдөгөн аймакта жамааттар де-юре гана бар.
Колдонулган адабияттар[түзөтүү | булагын түзөтүү]
- ↑ Закон України від 05.02.2015 № 156-VIII «Про засади державної регіональної політики» (укр.)(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы). Верховная рада Украины. — «7) регіон — територія Автономної Республіки Крим, області, міст Києва та Севастополя» Текшерилген күнү 26 -ноябрь (жетинин айы) 2020.
- ↑ Постанова Верховної Ради України № 807-IX від 17 липня 2020 року «Про утворення та ліквідацію районів» (укр.)
- ↑ 5. Кількість адміністративно-територіальних одиниць за регіонами // Статистичний збірник «Чисельність наявного населення України» на 1 січня 2014 року Калып:Wayback (Укрстат. 13. Статистика населення Калып:Wayback)
- ↑ Статистический сборник «Регионы Украины» 2012. Часть 1 Калып:Wayback (на 1 января 2013) // Публикации: 2. Региональная статистика Калып:Wayback
- ↑ Статистичний збірник «Регіони України» 2013 рік Частина I Калып:Wayback — с. 21
- ↑ Украïна: Політико-адміністративна карта. — 2019, ДНВП Картографія