Үчүнчү Франция Республикасы
| Үчүнчү Франция Республикасы фр. Troisième République Метрополия | |||||||||
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Ураан Эркиндик, теңдик, бир туугандык фр. Liberté, égalité, fraternité | |||||||||
| Гимн «Марсельеза» | |||||||||
| |||||||||
| Борбор калаа | Париж | ||||||||
| Ири шаарлары | Париж, Лион, Марсель | ||||||||
| Тил | Француз тили | ||||||||
| Дин | католицизм, протестантизм, иудаизм | ||||||||
| Акча бирдиги | франк Виши | ||||||||
| Калк | 35 565 800 | ||||||||
| Башкаруу формасы | Парламенттик республика | ||||||||
 Франциянын президенти | |||||||||
| - (1871—1873) | Адольф Тьер (алгачкы) | ||||||||
| - (1932—1940) | Альбер Лебрен (акыркы) | ||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Үчүнчү Франция Республикасы (фр. Troisième République) — 1870-жылы Экинчи Француз Империясы кулагандан 1940-жылы нацисттик Германия басып киргенге чейин жана Виши өкмөтү орногонго чейин тарыхый француз өлкөсү.[1]
Тарыхы[түзөтүү | булагын түзөтүү]
3-сентябрда Париждеги «Седан» апааты тууралуу билгенден кийин жумушчулар Наполеон III бийликтен четтетилишин жана элдик бийликти түзүүнү талап кылып көчөгө чыгышкан. Мыйзам чыгаруучу корпустун 3—4-сентябрдагы түнкү сессиясында Жюль Фавр императордун бийликтен четтетилүүсүн жарыялоону жана убактылуу өкмөттү шайлоону сунуш кылган.
4-сентябрда эртең менен эл палатага кирип келди, Гамбетта элдик өкүлчүлүктүн атынан «Луи Наполеон Бонапарт жана анын династиясы Францияда падышачылык кылууну токтотту» деп жарыялады. Мэрияда ошол эле эл тарабынан республика жарыяланып, талаптагыдай шайлоосуз эле убактылуу «Элдик коргонуу өкмөту» дайындалды, анын составына Париждин бардык депутаттары кирди.
Ошол эле учурда Лиондо, Марсельде, Бордодо жана башка шаарларда да ушундай эле окуялар болуп, аларда республика жарыяланган.[2]
Административдик бөлүнүшү[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Француз Республикасынын аймагы департаменттерге, департаменттер жамааттарга бөлүнгөн. Бөлүмдүн өкүлчүлүктүү органы — жалпы кеңеш (Conseil général), мажоритардык система боюнча калк тарабынан 6 жылдык мөөнөткө шайланган, аткаруучу бийлик — жалпы кеңештин төрагасы (Présidents du conseil général) шайланган, жалпы кеңеш тарабынан, бөлүмдө борбордук бийликтин кызыкчылыктарын президент тарабынан дайындалган префект (Préfet) коргойт, жамааттын өкүлчүлүктүү органы — муниципалдык кеңеш (Conseil municipal), калк тарабынан шайланган, мажоритардык система 6 жылдык мөөнөткө, аткаруучу бийлик — мэр (Maire), муниципалдык кеңеш тарабынан шайланган.[3]
Экономика[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Акча бирдиги - франк киргизилген:
- 1, 2, 5, 10 центтик коло монеталар, 25 центиердик никель монеталары, 50 центиердик кумуш монеталар, 1, 2 жана 5 франктык монеталар, Париж жалбыз (Monnaie de Paris) тарабынан басылган 10 жана 20 франктык алтын монеталар.[4]
- Франция банкы (Banque de France) тарабынан чыгарылган 5, 10, 20, 50, 100, 500 жана 1000 франк номиналындагы банкноттор[5]
- Темир жол транспортунун операторлору:
- Түндүк темир жол ишканасы (Compagnie des chemins de fer du Nord)
- Чыгыш темир жол компаниясы (Compagnie des chemins de fer de l’Est)
- Париж жана Орлеан темир жол компаниясы (Compagnie du chemin de fer de Paris à Orléans)
- Түштүк жана Гаронна темир жол компаниясы (Compagnie des chemins de fer du Midi et du Canal latéral à la Garonne)
- Париждин, Лиондун жана Жер Ортолук деңизинин темир жол компаниясы (Compagnie des chemins de fer de Paris à Lyon et à la Méditerranée)
- Почта жана телефон байланышынын оператору — почта, телефон жана телеграф министерствосу
Булактар[түзөтүү | булагын түзөтүү]
- ↑ http://www.paris.fr/portail/accueil/Portal.lut?page_id=9659&document_type_id=2&document_id=96694&portlet_id=23800
- ↑ https://utpjournals.press/doi/10.3138/cjh.36.1.51
- ↑ http://www.digitalis.uni-koeln.de/JWG/jwg_131_183-191.pdf
- ↑ Француз монеталарынын каталогу(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы). Текшерилген күнү 17 -август (баш оона) 2023. Түп булактан архивделген күнү 23 -октябрь (тогуздун айы) 2018.
- ↑ Франция(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы).