Херд аралы жана Макдональд аралдары

Херд аралы жана Макдональд аралдары (англ. Heard Island and McDonald Islands, HIMI) — Инди океанынын түштүк бөлүгүндө жайгашкан чакан ээн (турукту эл турбаган) архипелаг^[1]. Эки чоң жана көптөгөн майда аралдардан турат. Австралиянын көз каранды аймагы болуп эсептелет.

География

Херд аралы жана Макдональд аралдары архипелагы дүйнөдөгү эң алыскы кургактыктардын бири болуп саналат:

Перт, Батыш Австралиядан түштүк-батышты карай 4099 км алыстыкта жайгашкан^[2].
Австралиянын эң түштүк-батыш чекити болгон Кейп Лувинден 3845 км алыстыкта жайгашкан^[2].
Түштүк Африкадан 4200 км алыстыкта жайгашкан^[2].
Мадагаскардан 3830 км алыстыкта жайгашкан^[2].
Антарктиданын түндүгүнөн 1630 км алыстыкта жайгашкан^[2].
Кергелен аралынан 450 км алыстыкта жайгашкан^[2].

Херд аралы Кергелен платосунун суу астындагы жайгашкан жанар тоосунун чокусу болуп саналат. Аралдын узундугу 43 км, туурасы 21 км. Аралдын (жана архипелагдын) эң бийик чокусу 2745 м бийиктиктеги Моусон чокусу. Ал ошондой эле Австралиянын эң бийик чекити да болуп эсептелет. Херд аралынын 80% кар жана муз менен капталган. Аралдын жалпы аянты 368 км².

Макдональд аралы Херд аралынын батыш тарабында, 44 км алыстыкта жайгашкан. Бул арал да жанар тоодон пайда болгон арал. Эң бийик чокусу 230 м, жалпы аянты 2,5 км².

Шаг-Айленд аралы, Морган аралы, Саил жана Блэк зоолору Херд аралынын түндүгүнөн 10 км алыстыкта жайгашышкан. Майда аралдарынын жалпы аянты 1,1 км². Архипелагдын аянты 372 км².

Климат

Бул аралдардын аймактарынын климаты субантарктикалык: кышы жылуу (+0,1°С) жана жайы суук (+4,2°С) деп мүнөздөлөт. Жыл бою согуп турган шамалдын ылдамдыгы 26-33,5 км/саат. Шамалдын ылдамдыгы 180 км/саатка чейин жетиши мүмкүн. Херд аралында жылдык жаан-чачын 1300-1900 мм чейин жетет. Төрт күндүн үчөөсүндө аралдарда жамгыр (кар аралаш же кар) жаап турат^[3].

Херд аралынын климаты боюнча маалыматтар (1981-2010)^[4]^[5]
	Янв	Фев	Март	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Жыл
Рекорддук жогорку °C	20.1	18.0	19.9	20.4	19.3	14.0	15.0	15.4	16.8	16.4	14.6	19.2	20.4
Максималдуу орточо күнүмдүк °C	6.4	6.5	6.3	5.3	3.7	2.3	2.2	2.2	2.2	3.3	4.1	5.4	4.2
Орточко күнүмдүк °C	4.7	4.8	4.6	3.6	2.2	0.9	0.5	0.4	0.5	1.5	2.4	3.8	2.5
Минималдуу орточо күнүмдүк °C	3.0	3.1	2.8	1.9	0.7	−0.6	−1.1	−1.4	−1.1	−0.2	0.7	2.1	0.8
Рекорддук төмөнкү °C	−0.5	0.2	−1.7	−2.9	−4.8	−7.2	−6.2	−11.5	−8.6	−7.1	−6.2	−0.7	−11.5

Булактар

↑ Австралиянын айлана-чөйрөнү коргоо департаментинин он чакты кызматкерлери экологиялык абалды вахталык ыкма менен үзгүлтүксүз көзөмөлдөп турушат.
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 ^2.4 ^2.5 Картадагы шаарлардын ортосундагы аралыктар(анлисче)
↑ Климат жана аба ырайы (англисче)
↑ Moyennes 1961–1990 Australie (Ile Heard) (французча)
↑ Météo Climat stats for Ile Heard (англисче)

Тышкы шилтемелер

[1] Австралиянын айлана-чөйрөнү коргоо департаментинин он чакты кызматкерлери экологиялык абалды вахталык ыкма менен үзгүлтүксүз көзөмөлдөп турушат.

[:0-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 ^2.4 ^2.5 Картадагы шаарлардын ортосундагы аралыктар(анлисче)

[3] Климат жана аба ырайы (англисче)

[4] Moyennes 1961–1990 Australie (Ile Heard) (французча)

[5] Météo Climat stats for Ile Heard (англисче)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Австралиянын административдик-аймактык түзүлүшү
Штаттар	Виктория • Батыш Австралия • Квинсленд • Жаңы Түштүк Уэльс • Тасмания • Түштүк Австралия
Ички аймактар	Австралиянын борбордук аймагы • Австралиянын түндүк аймагы • Жервис-Бей аймагы
Тышкы аймактар	Антарктикадагы Австралиянын аймагы • Ашмор жана Картье аралдары • Коралл деңизи аралдары • Норфолк аралы • Херд аралы жана Макдональд аралдары
Атайын макамы жок алыскы аймактар	Лорд-Хау аралы • Маккуори аралы
Мурдагы аймактар	Мурдагы ички аймактар: Борбордук Австралия (1927—1931) • Түндүк Австралия (1927—1931) Мурдагы тышкы аймактар: Жаңы Гвинея (1920-1949) • Папуа (1902—1949) • Папуа — Жаңы Гвинея (1949—1975)
Австралиянын Инди океанындагы аймактары	Кокос аралдары (Киллинг) • Рождество аралы
Дагы окуңуз	Австралиянын аймактары жана штаттары