Евразиялык экономикалык биримдик

Евразиялык экономикалык биримдик
Евразиялык экономикалык биримдиктин эмблемасы
Негизги маалымат
Мүчө-мамлекеттер	Армения Беларусия Казакстан Кыргызстан Орусия
Байкоочу мамлекеттер	Молдавия
Башкарган мекемелер	Жогорку евразиялык экономикалык кеңеш Евразиялык экономикалык комиссия
Расмий тилдер	армянча, беларусча, казакча, кыргызча, орусча
Миллионер-шаарлар	Москва, Волгоград, Воронеж, Екатеринбург, Ереван, Казан, Красноярск, Алма-Ата, Минск, Төмөнкү Новгород, Новосибирск, Омск, Пермь, Ростов-на-Дону, Самара, Санкт-Петербург, Уфа, Челябинск
Экономикалык жана саясый борборлор	Алма-Ата Астана Бишкек Ереван Минск Москва Санкт-Петербург
Түзүлгөн
Келишимге кол коюу Келишимдин күчкө кирүүсү	29-май 2014-жыл 1-январь 2015-жыл
Жалпы маалымат
Калкы	8чи - дүйнөдө 183 053 180 адам
Аянты	1чи - дүйнөдө 20 229 248 км²
ИДП (САМ)	5чи - дүйнөдө $ 4077.1 трл.(ЭВФтин маалыматы боюнча), 4046.1 трл.(ДБнын маалыматы боюнча),
Мүчөлөрүнүн акча бирдиги	Армениялык драм (AMD) Белоруссиялык рубль (BYR) Казак теңгеси (KZT) Кыргыз Сому (KGS) Орусиялык рубль (RUB)
Убакыт аралыгы	UTC +2ден +12ге чейин
Телефон коддору	+374 Арменияда +375 Беларусияда +996 Кыргызстанда +7 Орусия менен Казакстанда
Расмий сайты

Евразиялык экономикалык биримдик (кыск. ЕАЭБ, арм. Եվրասիական տնտեսական միություն, белар. Еўразійскі эканамічны саюз, каз. Еуразиялық Экономикалық Одақ, орус. Евразийский экономический союз) - регионалдык экономикалык биригүүнүн эл аралык уюму. Уюм эл аралык укукка ээ жана Евразиялык Экономикалык Биримдик жөнүндө Келишимдин негизинде түзүлгөн. ЕАЭБде товар айлантуу, кызмат көрсөтүү, капитал жана жумушчу күчтөрдүн эркин кыймылдашы, жана экономикалык тармакта айкалашкан, макулдашылган же бирдиктүү саясат жүргүзүү камсыздалат.

Евразиялык экономикалык биримдиктин мүчөлөрү болуп Армения, Беларусия, Казакстан Кыргызстан жана Орусия эсептелет. ЕАЭБ улуттук экономикалардын ар тараптуу модернизация, кооперация жана атаандаштыкка жөндөмдүүлүгүн жогорулатууга жана уюмдун мамлекеттеринин калкынын жашоо деңгээлин жогорулатуу үчүн туруктуу өнүгүүсүнө шарттарды түзүү үчүн түзүлгөн.

2015-жылдын 25-майында Вьетнам ЕАЭБ өлкөлөрү менен эркин соода чөлкөмүнө кирди.

Курамы

Мүчөлөрү

• Армения (2015-жылдын 2-январынан тарта), (3 010 600 адам 2014-жылдын 31-декабрь айына карата)
• Беларусия (2015-жылдын 1-январынан тарта), (9 481 000 адам 2015-жылдын 1-январь айына карата)
• Казакстан (2015-жылдын 1-январынан тарта), (17 417 447 адам 2015-жылдын 1-январь айына карата)
• Кыргызстан (2015-жылдын 14-майынан тарта), (5 874 100 адам 2014-жылдын 1-ноябрь айына карата)
• Орусия (2015-жылдын 1-январынан тарта), (146 267 288 адам 2015-жылдын 1-январь айына карата)

Байкоочу мамлекеттер

• Молдавия (2018-жылдын 14-майынан тарта)

Талапкерлер

• Тажикстан

• Кытай
• Египет
• Европа биримдиги
• Индия
• Иран
• Пакистан
• Зимбабве (эркин соода чөлкөмүн түзүүнү каалаганын билдиришкен)
• Тунис (эркин соода чөлкөмүн түзүүнү каалаганын билдиришкен)
• Сирия (эркин соода чөлкөмүн түзүүнү каалаганын билдиришкен)
• Иордания (эркин соода чөлкөмүн түзүүнү каалаганын билдиришкен)
• Монголия (эркин соода чөлкөмүн түзүүнү каалаганын билдиришкен)
• Албания (эркин соода чөлкөмүн түзүүнү каалаганын билдиришкен)
• Израиль (эркин соода чөлкөмүн түзүү мүмкүнчүлүгү изилденип жатат)

Эркин соода чөлкөмү

• Вьетнам (2015-жылдын 29-майынан тарта)

Тарыхы

1994

Казакстандын президенти Нурсултан Назарбаев 1994-жылдын 29-мартында Орусияга болгон алгачкы расмий иш сапарында, Москва мамлекеттик университетинде, биринчи жолу бирдиктүү экономикалык мейкиндиктин жана биргелешкен коргонуу саясаттын негизинде Евразиялык биримдикти түзүү идеясын айтып чыккан.

2010

2010-жылдын июль айында ЕврАзЭУнун чектериндеги Бажы союзун түзүү жөнүндөгү келишимдиктер күчкө киргенден кийин, ошол эле жылдын декабрь айында ЕврАзЭУнун саммиттинде Беларусия, Казакстан, Орусия өлкөлөрүнүн Биримдик экономикалык мейкиндигинин негизинде Евразиялык экономикалык биримдикти түзүү макулдашуусуна кол коюлган.

2011

19-октябрьда Евразиялык экономикалык уюмдун өлкө башчылары Орусия, Беларусия жана Казакстандын Бажы биримдигине Кыргызстанды кошуу чечимин кабыл алышкан.

18-ноябрьда Москва Орусиянын президенти Дмитрий Медведев, Беларусиянын президенти Александр Лукашенко жана Казакстандын президенти Нурсултан Назарбаев биригүүнүн кийинки этапарынын иш кагаздарына кол коюшкан:

• Евразиялык экономикалык биригүү жөнүндөгү Декларация
• Евразиялык экономикалык комиссия жөнүндөгү Келишим
• Евразиялык экономикалык комиссиянын регламенти

Евразиялык экономикалык биригүү жөнүндөгү Декларацияда 2012-жылдын 1-январынан тарта кийинки биригүү курулуш этабы - Евразиялык экономикалык мейкиндикке өтүшү билдирилет. Евразиялык экономикалык мейкиндик Бүткүл дүйнөлүк соода уюмунун нормаларынын жана принциптеринин негизинде түзүлөт жана калыптануусунун кайсы этабы болбосун башка мамлекеттердин кошулуусуна ачык болот. Түпкү максаты - 2015-жылга Евразиялык экономикалык биримдикти түзүү. 2014-жылдын 1-майына чейин Евразиялык экономикалык биримдиги жөнүндөгү Келишими даяр болушу керек

2012

2012-жылдын 1-январынан баштап ЕврАзЭУнун Бажы союзун үч өлкө мүчөсүнүн аймагында Евразиялык экономикалык мейкиндиги (ЕЭМ) ишке кирди. Евразиялык экономикалык мейкиндиги мамлекет-мүчөлөрдүн туруктуу жана таасирдүү өнүгүшүнө шарт түзүү жана калктын жашоо деңгээлин көтөрүү үчүн түзүлгөн. ЕЭМдин 2011-жылдын 18-ноябрында кабыл алынган интеграциялык келишимдери толугу менен 2012-жылдын июль айынан баштап иштеп баштаган.

2012-жылдын февраль айында Орусиянын Мамдумасынын төрагасы Сергей Нарышкин Бажы союзун жана Евразиялык экономикалык мейкиндикти түзгөндөн кийин, мамлекет-партнерлор Евразиялык парламентти түзүү ниеттерин айткан, Бажы союзу жана Евразиялык экономикалык мейкиндик болсо келечекте Евразиялык биримдикти түзүүдө негиз болорун билдирген.

Экономика

Постсоветтик өлкөлөрүнүн биригүүсүнөн болгон жалпы макроэкономикалык таасири бир нече пунктка бөлүнөт:

• Керектүү сырьенун ташуу/даяр товарды экспортоо чыгымдарын азайтуу натыйжасында товарларга болгон бааны төмөндөтүү
• Экономикалык өнүгүүнүн бирдей деңгээлде болгонуна байланыштуу ЕАЭБдин жалпы рыногунда "таза" атаандаштык өбөлгөлөнөт
• Рынокко жалпы мейкиндиктен жаңы оюнчулар кирүү аркасында Бажы биримдигинин өлкөлөрүнүн жалпы рыногунда атаандаштыкты жогорулатуу
• Өндүрүмдүүлүктү жогорулатуу жана чыгымдарды азайтуу натыйжасында орточо айлык акысын көбөйтүү
• Товарга болгон сурамды көбөйтүү аркасында өндүрүштү күчөтүү
• Экспансияланган өндүрүштүн импорт/экспортко багытталган фирмаларында болгон калктын жумуштуулугун көбөйтүүсүнөн жана азыктардын баасын азайтуусунан улам ЕАЭБдин өлкөлөрүнүн элдеринин байгерчилигин жогорулатуу
• Рыноктун көлөмү чоңойгондуктан жаңы технология жана товарлардын акталышы жогорулайт
• ЕАЭБ өлкөлөрүнүн ИДПсынын көлөмүн төмөнкү чегинде 25% көбөйтүү

Ошол эле убакта, биримдикти түзүү жөнүндөгү келишимдин кол коюулган түрү компромисс мүнөздө болгондуктан ойлонгон бир нече чаралар толук аткарылган эмес. Евразиялык экономикалык комиссия жана Евразиялык экономикалык сот кабыл алынган келишимдердин аткарылышын контролдоого кеңири ыйгарым укук алышкан эмес. Эгер ЕЭКтин токтомдору аткарылбаса, талаш маселени Евразиялык экономикалык сот карайт. Соттун чечими рекомендациялык мүнөздө болот, маселе биротоло мамлекет башчыларынын кеңешинин деңгээлинде чечилет.