Мазмунга өтүү

Рахмонов Уринбой

Википедия дан
Уринбой Рахмонов
Ўринбой Раҳмонов
Төрөлгөндөгү ысымы:

Ўринбой Раҳмонбердиевич (Шерғозиевич) Раҳмонов

Туулган датасы:

1910 жыл(1910)

Туулган жери:

Ош шаары, Ош уезди, Түркстан

Өлгөн датасы:

1980 жыл(1980)

Өлгөн жери:

Ош шаары, Ош облусу,  Кыргыз ССР

Жарандыгы:

Түркстан
 Кыргыз ССР
 ССРС

Кесиби:

Бабур атындагы Ош Мамлекеттик академик өзбек музыкалуу драма театрынын негиздөөчүлөрунөн бири, көркөм жетекчиси, башкы режиссёру, артисти жана акын

Карьерасы:

1927 - 1958 жылдары

Багыты:

Театр артисти

Уринбой Рахмонбердиевич Рахмонов (өзб. Ўринбой Раҳмонов; (1910-1980), Ош шаары, Ош уезди, Түркстан - Ош шаары, Ош облусу, Кыргыз ССР - Бабур атындагы Ош Мамлекеттик академик өзбек музыкалуу драма театрынын негиздөөчүлөрунөн бири, көркөм жетекчиси, башкы режиссёру, кыргызстандык артист, театралдык ишмер жана акын, ал Кыргызстандын маданиятын жана көркөм өнөрүн өнүктүрүүгө зор салым кошкон, Кызыл-Кыштак айылдык кеңешинин төрагасы.

Өмүр баяны

[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Уринбой Рахмонов 4 март 1910 жылы Ош шаарында, кызматчыларды үй-бүлөсундө төрөлгөн. Анын атасы Рахмонберди Мадазимов Кыргызстандын театралдык кыймылынын негиздөөчүсү болчу, Ош шаарынын театрынын биринчи негиздөөчүсү, уюштуруучусу, биринчи директору жана корком жетекчиси, Кыргызстанда жаңы мамлекеттүүлүктүн түптөлүшүнүн башында Рахмонберди Мадазимов Кара-Кыргыз автономиялуу областын түзүүдө активдүү роль ойногон. Уринбой Рахмонов 17 жашга толгондо, ал 1927 жылы өзүнүн чыгармачылыгын Ош театрында баштаган. Ош драма театрында артист болуп иштеген, мындан тышкары, театрды калыптануу жана уюштуруу оор жылдарда кошумча он кызмат ордун аткарган: режиссер жардамчысы, драматург, обончу, музыкант, суфлёр, сүрөтчү, гримёр, ырчы, акын, ал чакан пьесалар жана обондор учун ырлар жазган. Ошол обондорга Кыргыз ССРинин эл артисти, биринчи аял бийчи Розия Муминова бийлеген[1].

1934 жылы театр жамаатын курамында Ленинград, Москва, Ташкент шаарларында биринчи гастролдорундо катышкан. 1934 жылдын августунда театралдык жамааттын курамында 70 адам Ленинград шаарына гастролдорго барды. Театр репертуары "Фархад менен Ширин", "Лейла менен Маджнун" жана башка өзбек пьесалары тузду. Ленинграддын искусство сүйүүчүлөру театр чыгыштарын жакшы кабыл алышты, ошондуктан узак эмеске пландаштырылган бул гастролдор дээрлик бир айга созулдуу. Театрдын жамааты чыгармачыл жолугушууларды ишканаларда, окуу жайларында, укмуштуу "Аврора" крейсерда жүргүздү.

Бардыгы болуп 22 концерт беришти. Гастроль аягында артисттерди Ленинград партия обкомунун биринчи катчысы Сергей Миронович Киров кабыл алды, ал белгилегендей, коюлган спектаклдер жана концерттер ленинграддыктарга чоң таасир кылды жана алардын эсинде калат. Жолугушууга Уринбой Рахмонов, А. Насриддинов, Кадыржан Хамидов, З. Умаров, Гуламжан Исраилов, Б. Махмудов, Тожихон Хасанова, Лайлихон Моидова, Р. Ахмедов, Б. Ортиков, И. Худайбердиев, Зиямиддин Шакиров, Лутфулло Ходжаев, Р. Мухаммаджанов, Ж. Юсупжанов, Ж. Мухаммаджанова, Д. Каюмов, П. Салиев жана башкалар катышкан. Жолугушуунун аягында алар С.М. Киров менен сүрөткө түшүүштү. С.М Киров өлгөндөн кийин 1937 жылы театрге С.М. Кировдун аты коюлду.

1934 жылы Ташкентте пахтакер алдыңкылардын чогулушу өткөрүлгөн. Өзбек ССР Борбордук аткаруу комитети президиумдун төрагасы Юлдаш Ахунбабаевтын чакыруусу боюнча театрдын жамааты слёт катышуучуларыне концерт коюу үчүн Ташкентке барды. Слёт катышуучулары обончу Абдулла тарок Файзуллаевдун, артисттер Уринбой Рахмоновдун, Р. Муминованын, Т. Хасанованын, Л. Моидованын, К. Хамидовдун, Ж. Исраиловдун чыгыштарын кулак тундурган кол чабуулар менен кабыл алды. 1934 жылы Уринбой Рахмонов театр курамында Москва гастролдорунда эле катышкан. 26 май-4 июнь 1939 жылы Москвада кыргыз искусствосунун I декадасында катышкан жана чыгармачылык топ катышуучулары М.И. Калинин менен жолукту[2].

1939 жана 1940 жылдары Фрунзе шаарында гастролдордо катышкан.

Улуу Ата-Мекендик согуштун башынан бери театрдын көптөгөн артисттери өз ыктыяры менен согушке барды. Согушта Уринбой Рахмонов оор жараат алгандан кийин, Ош шаарына жиберилди. Ал 1942-жылы театрдын көркөм жетекчиси болуп дайындалды жана театрды 1949-жылга чейин жетектеген.

Улуу Ата Мекендик согуш мезгилинде Ош театрынын артисттери фронттордо болуп жана жоокерлерге мекенчилдик спектаклдер койду. Уринбой Рахмонов, Б. Хасанова, Э. Бутаева, М. Атабаев жоокерлерди эрдикке чакырды. Бул жылдары сахнада Уринбой Рахмонов тарабынан Камил Яшиндын "Бороон", "Оккупанттерге өлүм!", Сабир Абдулланын "Курбан Умаров", Уйгундын "Жашоо ыры", Билль-Белоцерковскийдын "Чек арачылар" , Корнейчуктун "Фронт" чыгармалары коюлду. Театралдык жамаат эмгекчилердин массасын аскердик-патриоттуулук духунда тарбиялоого чоң салымын кошкон. Театралдык жамааттын чыгармачылык потенциалын ачып берүү үчүн сахнага Уринбой Рахмонов тарабынан коюлган Хамзанын "Бай жана батрак", "Майсаранын жоруктары", К. Тренёвдун "Любовь Яровая" Шиллердын "Алдоо жана сүйүү", С. Абдулланын "Тахир менен Зухра", М. Ордубадинын "5 сомдук келин", Хуршидтын "Фархад менен Ширин", К. Яшиндын "Гулсара", Уйгундын "Жаз", "Алтынкуль" чыгармалары чоң ролду ойноду[3].

Уринбой Рахмонов 1949-1954 жылдары Кара-Суу районунун Кызыл-Кыштак айылдык кеңешинин төрагасы 1954-1965 жылдары Кызыл-Кыштак айылында почтанын башчысы болуп иштеген. 1965 жылдан соода системасында иштеген. Бирок, 1949 жылы ал театрдан жумуштан кеткен болсо да, буга карабастан 1958 жылгача штаттан тышкары, жумуштан кийин театрда башкы жана эпизодик ролдорду ойноду. Көрүүчүлөр жана сынчылар ал аткарган "5 сомдук келин" драмасындагы ата, немец офицеринын жана башка чыгармалардагы ойногон башкы ролдорун белгилеп кетишкен. Уринбой Рахмоновдун Ош театрынын түзүүгө жана искусствого кызмат кылууга сиңирген эмгеги 2010 жылы чыккан Абдугани Абдугафуровтун "Ош академик театры" китебинде 1 жана 3-беттеринде чагылдырылган, 42 бетте 1940 жылдагы театр афишасынын актёрлор тизмесинде № 19 астында анын аты жана фамилиясы көрсөтүлгөн. Бош убактысында ал озу туулган жана өмүрүнүн аягына чейин жащшаган Ош шаарыны жана Сулайман-Тоону атагын чыгарган ырларды жазган. Анын көпчүлүк туугандары искусство жана маданият ишмерлери болуу себеби, акын Ходжаназар Хувайдо (1704-1780) алардын тууганы. Уринбой Рахмонов карылык убагында Ош шаарындагы Сулайман-Тоосунда жайгашкан Бабурдун уйун карачу жана аны жайлуу кылды. Сулайман-Тоосуна качан көтөрүлгөндө ар жолу, ал өзу менен эки челек сууну алып жана өзу отургузгон дарактарды сугарган. Көп ырлары гезиттерде жарыяланган. 12 баланы тарбиялады. Улук уулу Дилдорбек ажы Рахмонов эле Киров атындагы Ош драма театрында иштеди жана үч кинофильмда эпизодик роль ойногон. Башка уулу Дарвишбек палван Рахмоновда жашоосун искусствого кызмат кылууга багыштады жана ал Өзбекстандагы "Калдиргоч" (Чабалекей) үлгүлүү цирктик труппанын көркөм жетекчиси болуп иштейт[4].

Кызыл-Кыштак айылдык кеңешинин төрагасы, кийин Кызыл-Кыштак айылындагы почта бөлүмүнүн башчысы Уринбой Рахмоновдун сунушу менен 1953-жылы 3 айылдык кеңеш - Кызыл-Кыштак, Шуро жана Ишкаван бириктирилген. Бириктирилген Кызыл-Кыштак айылдык кеңешинин төрагасы болуп Уринбой Рахмонов 1954 жылга чейин башкарган. Кызыл-Кыштак айылдык кеңешин «Шуро» колхозунун төрагасы Эшонхон Рахмонов 1954 жылдан 1968 жылга чейин башкарган.

Кызыл-Кыштак айылдык кеңешинин төрагасы Уринбой Рахмоновдун сунушу менен жана анын жетекчилигинде Кызыл-Кыштак айыл аймагынын Жаңы-Турмуш, Сураташ, Бешкапа, Коммунист, Керме-Тоо, Кызыл-Байрак, Ишкаван айылдарында жаңы жерлер өздөштүрүлгөн. Азыр ал жерлерде он миңдеген адамдар жашайт.

Кыргыз Республикасынын Президентинин 2023-жылдын 29-декабрындагы жарлыгы менен Кызыл-Кыштак айыл аймагынын аймагы Ош шаарынын курамына киргизилген.

Уринбой Рахмонов Ош облусунун, Ош шаарынын, Кара-Суу районунун Кенештеринин депутаты жана бир нече жолу Кызыл-Кыштак айылдык Кеңешинин депутаты, Ош облусунун обкомунун, Кара-Суу райкомунун бюросунун мүчөсү болуп шайланган.

Театрдагы чыгармачылыгы

[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Год Название Оригинальное название өзб. {{{1}}} Автор
1927 Друзья Ўртоқлар К.Яшин
1928 Внутри Ичкарида К.Яшин
1929 Халима Ҳалима Гулом Зафарий
1929 Ажи-ажи Ажи-ажи К.Яшин
1930 Истории на хлопковом поле Пахта шумғиялари Умаржон Исмоилов
1931 Женитьба Уйланиш Н.В. Гоголь
1932 Переводчик Тилмоч Маннон Уйгур
1933 ru:Аршин мал алан Аршин мол олон Узеир Гажибеков
1934 Ревизор Ревизор Н.В. Гоголь
1935 История заговорила Тарих тилга кирди Назир Сафаров, Зиё Саид
1935 Сожжём Ёндирамиз К.Яшин
1936 Вместо смерти Ўлим ўрнига Ж. Турусбеков
1936 Любовь Яровая Любов Яровая К. Тренёв
1936 Комсомольский взвод Комсомол взводи Тожизода
1937 Обман и любовь Макр ва муҳаббат Фридрих Шиллер
1937 Фархад и Ширин «Фархад менен Ширин» Ш. Хуршид
1938 Слуга двух господ Икки хўжайинга бир қул К.Гольдони
1938 Сабля Узбекистана Ўзбекистон қиличи Сабир Абдулла
1939 Пограничники Чегарачилар Билль-Белоцерковский
1939 Бай и батрак Бой ила хизматчи Хамза
1939 Тахир и Зухра Тоҳир ва Зуҳра Сабир Абдулла
1940 Холисхон Холисхон Хамза
1940 Буран Бўрон К.Яшин
1941 Гулсара Гулсара К.Яшин жана М.Мухамедов Archived 2018-08-26 at the Wayback Machine
1941 Лейла и Маджнун Лайли ва Мажнун Хуршид
1941 Курбан Умаров Қурбон Умаров Сабир Абдулла
1942 Смерть захватчикам! Ўлим босқинчиларга! К.Яшин
1942 Проделки Майсары Майсаранинг иши Хамза
1942 Фронт Фронт Корнейчук
1943 Даврон ата Даврон ота Сабир Абдулла
1943 Зафар Зафар Умаржон Исмоилов
1944 Нурхон Нурхон К.Яшин
1944 Невеста за 5 сом Беш сўмлик келин М. Ордубади
1945 Песня жизни Ҳаёт қўшиғи ru:Уйгун
1946 Честь женщины Аёл номуси Мухтаров
1947 Весна Навбаҳор ru:Уйгун
1947 Фархад и Ширин «Фархад менен Ширин» Хуршид
1948 Красный галстук Қизил галстук К. Тренёв
1948 Песня жизни Ҳаёт қўшиғи ru:Уйгун
1948 Алтынкуль Олтинкўл ru:Уйгун
1949 Лепестки Ғунчалар Зиннат Фатхуллин
1949 Семург Семурғ Хамид Алимджан
1950 Адолат Адолат Исмоил Акрам
1950 Алпамыш Алпомиш Сабир Абдулла
1951 Токтогул Тўқтағул Ж. Бөкөнбаев
1951 Лейли и Меджнун Лайли ва Мажнун Хуршид
1952 Ёрилтош Ёрилтош Шукур Саъдулла
1952 Радость Шодлик Махмуд Рахмон
1952 Шёлковое сюзане Шоҳи сўзана Абдулла Каххар
1953 Алишер Навои Алишер Навоий Иззат Султан
1953 Наталка Полтавка Наталка Полтавка Н. Лысенко
1953 Нурхон Нурхон Комил Яшин
1954 Праздник на поле Далада байрам Шукур Саъдулла
1954 Сердечные секреты Юрак сирлари Бахром Рахмонов
1955 Офтобхон Офтобхон Комил Яшин
1955 Девушка реки Ганг Ганг дарёсининг қизи Рабиндранат Тагор
1956 Равшан и Зулхумор Равшан ва Зулҳумор Комил Яшин
1956 Любовь к Родине Ватан ишқи Зиннат Фатхуллин
1956 Сундук секретов Сирли сандиқ И. Ахмедов
1957 Алпамыш Алпомиш Сабир Абдулла
1957 Юлдуз Юлдуз Самед Вургун
1958 Ойгул и Бахтияр Ойгул ва Бахтиёр Хамид Алимджан
1958 Именем революции Революция номи билан М. Шатров

Мындан тышкары, ал көп сандагы концерттик программаларда катышкан.

Жеке жашоосу

[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Театр артистин эс тутуму

[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Колдонулган адабият

[түзөтүү | булагын түзөтүү]
  1. А. Абдугафуров "Ошский узбекский музыкальный театр", Фрунзе шаары: Кыргызстан, 1980 жыл. С. 7, 11. — 59 с. 21 см, ББК 85.4. (узб.), (рус.) и (кирг.)[8].
  2. А. Абдугафуров «Ошский академический театр», 1, 3, 42 беттер. Ош шаары: "Азия Принт", 2010 жыл. — С. 1, 3, 42. — 52 с. (узб.)
  3. "Кыргызстандын гүлдөп-өсүшү үчүн" энциклопедиясы ("Во имя процветания Кыргызстана" Энциклопедическое издание о выдающихся узбеках Кыргызстана) Под рук. Жураева Б.Ж. (Абдугафуров А., Рахманов Д.Д. и др.), Ош, "Ризван", 2017, страницы 27-32, 287-309, страниц 336| ISBN= 978-9967-18-344-5 УДК 351/354. ББК 66,3(2Ки). (узб.), (рус.) и (кирг.)
  4. "Проблематика поэтического слова в кыргызском зарубежье" / Сабирова В.К., Сарыбаева Г., Эрназарова Г.Б. — Ош: ОшГУ, 2018. — С. 3. (рус.)

Ошондой эле кароо

[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Тиркемелер

[түзөтүү | булагын түзөтүү]
  1. ↑ Рахмонов, Д. [[1] Они стояли у истоков]. ЭхоОша (11 -июнь (кулжа) 2011). Текшерилген күнү 20 сентября 2015.
  2. ↑ Биографии знаменитостей
  3. ↑ Центразия Персоны
  4. ↑ Актёрская династия. Текшерилген күнү 3 -февраль (бирдин айы) 2015. Түп булактан архивделген күнү 3 -февраль (бирдин айы) 2015.
  5. ↑ Памирские письма капитана Зайцова. Текшерилген күнү 25 -декабрь (бештин айы) 2019. Түп булактан архивделген күнү 26 -октябрь (тогуздун айы) 2020.
  6. ↑ Тоирбоев Султон мингбоши
  7. ↑ Увековечена память выдающегося деятеля культуры Кыргызстана Уринбоя Рахмонова
  8. ↑ Ошский узбекский музыкальный театр

Шилтемелер

[түзөтүү | булагын түзөтүү]
"https://ky.wikipedia.org/w/index.php?title=Рахмонов_Уринбой&oldid=482958" булагынан алынды