Журахон Рахмонов

Википедия дан
Журахон Рахмонов
өзб. Раҳмонов Жўрахон Раҳмонбердиевич
Төрөлгөндөгү ысымы:

Жўрахон Раҳмонбердиевич Раҳмонов

Туулган датасы:

1917 жыл(1917)

Туулган жери:

Ош шаары, Ош уезди, Түркстан

Өлгөн датасы:

1977 жыл(1977)

Өлгөн жери:

Ош шаары, Ош облусу, Кыргыз ССР

Жарандыгы:

Түркстан
 Кыргыз ССР
 ССРС

Кесиби:

Бабур атындагы Ош Мамлекеттик академик өзбек музыкалуу драма театрынын негиздөөчүлөрунөн бири жана артисти, Өзбекстан эмгек сиңирген артисти

Карьерасы:

1937 - 1977 жылдары

Багыты:

Театр жана кино артисти

Сыйлыктары:
1-даражадгы Ата мекендик согуш ордени
1-даражадгы Ата мекендик согуш ордени
Өзбекстан эмгек сиңирген артисти, Кыргыз ССР Жогорку Совети Президиумунун 2 жолу ардак грамоталары, IX беш жылдык ударниги медалы, Кыргыз ССРынын маданият министрлигинин ардак грамотасы, Улуу Ата-Мекендик согуштун катышуучусу катарында көптөгөн медалдар менен сыйланган.

Журахон Рахмонбердиевич Рахмонов (өзб. Жўрахон Раҳмонов; (1917-1977), Ош шаары, Ош уезди, Түркстан - Бабур атындагы Ош Мамлекеттик академик өзбек музыкалуу драма театрынын негиздөөчүлөрунөн бири, кыргызстандык театр жана кино артисти, театралдык ишмер, Өзбекстан эмгек сиңирген артисти (1974), Улуу Ата-Мекендик согуштун ардагери[1], ал Кыргызстандын жана Өзбекстандын маданиятын жана көркөм өнөрүн өнүктүрүүгө зор салым кошкон.

Өмүр баяны[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Журахон Рахмонов 18 август 1917 жылы Ош шаарында кызматчылардын үй-бүлөсундө туулган. Ал Бабур атындагы Ош Мамлекеттик академик өзбек музыкалуу драма театрынын негиздөөчүлөрунөн бири, Улуу Ата-Мекендик согуштун ардагери. 1937 жылы Ош театрына артист болуп жумушка кирди. Ошондой эле Ош театрынын түзүүчүлөрү болуп анын атасы Рахмонберди Мадазимов (1914 жылдан) жана анын бир тууганы Уринбой Рахмонов (1927 жылдан) болуп саналат[2]. 1938 жылы Кызыл армиянын катарына чакырылган. Совет-фин согушунда, Ленинграддын курчоосун коргоосунда катышкан, 2-чи Белоруссия фронту 9-чи танк корпусу[3] 95-чи танк бригадасында[4] улук сержант болуп кызмат кылган[5]. Россияны, Украинаны, Белоруссияны, Польшаны, Германияны бошотууда, Берлинди жана Рейхстагты алууда катышкан. "Ата Мекендик согуштун" II даражадагы ордени (буйрук 9-ТК № 015/п 23 август 1943 жыл), ошондой эле көп сандаган медалдар менен сыйланган[6].

Согуш аяктагандан кийин Журахон Рахмонов Бабур атындагы Ош Мамлекеттик академик өзбек музыкалуу драма театрына жумушка кайтып келди жана өмүрүнүн аягына чейин ал жерде артист болуп иштеди, театрда жана кинода жүздөн ашык ролдорду ойноду. Театралдык жамаатынын жана Журахон Рахмоновдун чыгармачылыгын денгээлин көтөрүүда Ош театрынын сахнасында коюлган Ч. Айтматовдун "Саманчынын жолу", К. Яшин жана М. Мухамедовдун "Дилором", Шекспирдын "Отелло" чыгармалары чоң роль ойноду. Кийинки жылдары Журахон Рахмонов Шараф Рашидовдун "Кубаттуу толкун" , К. Тренёвдун "Любовь Яровая", "Кизил галстук", Шиллердин "Алдоо жана сүйүү", К. Гольдонинын "Эки мырзага малай", Александр Островскийдин "Добул", Насриддин Байтемировдун «Уркуя», "Той алдында дүрбөлөн", "Сүйүү, жаз жана шайтан" чыгармаларында роль ойногон.

14-25 октябрь 1958 жылы Журахон Рахмонов Ош өзбек драма театрынын жамааты менен бирге Москвада кыргыз искусствосу жана адабиятынын экинчи декадасында катышкан. 1961 жылы 20 февралында Кыргызстан театралдык коомунун I съездинде катышкан. 1967 жылы Ош өзбек драма театры Тажик ССРда гастрольда болчу. Гастролдор чоң ийгилик менен өтүү, жамаат Тажик ССР маданият министрлигинин ардак грамотасы менен сыйланды. 11-17 июль 1967 жылы Москвада Кыргызстандын маданият жана искусство Күндөрүндө катышкан. 4-14 сентябрь 1969 жылы Өзбек ССРда кыргыз адабияты жана искусство декадасында катышкан. 2-10 апрель 1970 жылы В.И. Ленин 100 жылдыгына арналган СССР элдеринин искусство майрамында катышкан[7].

Журахон Рахмонов кыргыз тилин мыкты билгени учун, ал С. Ибраимов атындагы Ош кыргыз академиялык драма театры (24 ноябрь 1972 жылы уюшулган, 1974 жылы курулду) ачылганга чейин кыргыз улуттук жазуучулардын классикалык жана заманбап чыгармаларын пропагандалады жана театр сахнасында коюда активдүү катышкан. Ал кыргыз авторлорунун чыгармаларын аткарууда ролдорду нукура кыргыз тилинде ойноду. 1957 жылы ал Кыргыз ССРынын маданият министрлигинин ардак грамотасы менен, ал эми 1976 жылы IX беш жылдык ударниги медалы менен сыйланган. Ташкентте гастролдор бүткөндөн кийин маданият жана искусство пропагандалоо жана өнүктүрүү учун кошкон зор салымы үчүн Журахон Рахмонов Өзбек ССР Жогорку Совети Президиумунун 5 июль 1974 жылдагы №164 Жарлыгы менен Өзбекстан эмгек сиңирген артисти (медаль № 877) ардак наам менен сыйланды[8]. Кыргызстан тарыхында эки артист гана бул ардактуу наам менен сыйланышкан.

Журахон Рахмонов күлкүлүү жана трагедиялуу ролдорду ойногон актёр болчу, жүздөн ашык ролдорду ойногон. Анын көпчүлүк күлкүлүү сүйлөөлөру жана кырдаалдары жазуучу Абдугани Абдугафуровдун күлкүлүү пьесаларында жана анын 2000 жылы чыгарылган "Оштун көрүнүктүү инсандары" китебинде, "Муштум" журналында жарыяланды. Драматург Абдугани Абдугафуровдун 2010 жылы чыгарылган "Ош академиялык театры" китебинде Бабур атындагы Ош театрынын чыгармачылык ишинде Журахон Рахмоновдун сиңирген эмгеги чагылдырылган.

Журахон Рахмоновдун Кыргызстандын маданиятын жана искусствосун өнүгүшүнө чоң салым кошкон сиңирген эмгеги Кыргыз ССРынын жетекчилиги тарабынан эске алынып, ал көп жолу сыйланды,[9] Кыргыз ССР Жогорку Кеңеши Президиумунун (1968 жана 1974 жылдары) эки ардак грамоталары менен сыйланган. Кыргызстан тарыхында бул ардак грамота менен эки жолу сыйланган бир нече көрүнүктүү мамлекеттик жана коомдук ишмерлерлер гана бар[10].

Журахон Рахмонов 7 апрель 1977 жылы каза болду жана ал Ош шаарында көмүүлдү. Анын көмүү чарасында, Ош обком партиясынын биринчи катчысы Султан Ибраимов жана Ош шаардык аткаруу комитетинын жетекчилери катышты жана коштошуу сөздорун айтышты[11]. Эмгек сиңирген артист каза болгондон кийин, Ош шаардык аткаруу комитетинин жана Ош облусунун маданият башкармалыгынын жетекчилиги тарабынан актёр туулуп өскөн Ош шаарындагы Алебастрова көчөсүн Журахон Рахмоновдун урматына кайра атоо демилгесин көтөрүшкөн[12][13][14].

Журахон Рахмонов Ош облусунун, Ош шаарынын жана Кара-Суу районунун Кенештеринин депутаты болуп шайланган.

Фильмография[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Жыл Орусча аталышы Нукура аталышы Ролу
1971 ru:Захар Беркут (фильм, 1971) Захар Беркут Эпизод
1972 ru:Улица (фильм, 1972) Көчө Короз оюнчу
1964 ru:Джура (фильм, 1964) Жўра Басмачы
1939 ru:Азамат (фильм, 1939) Азамат Эпизод

Театрдагы чыгармачылыгы[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Год Название Оригинальное название өзб. {{{1}}} Автор
1937 Обман и любовь Макр ва муҳаббат Фридрих Шиллер
1937 Фархад и Ширин «Фархад менен Ширин» Ш. Хуршид
1938 Слуга двух господ Икки хўжайинга бир қул К.Гольдони
1938 Сабля Узбекистана Ўзбекистон қиличи Сабир Абдулла
1946 Честь женщины Аёл номуси Мухтаров
1947 Весна Навбаҳор Уйгун
1947 Фархад и Ширин «Фархад менен Ширин» Хуршид
1948 Красный галстук Қизил галстук Константин Тренёв
1948 Песня жизни Ҳаёт қўшиғи Уйгун
1948 Алтынкуль Олтинкўл Уйгун
1949 Лепестки Ғунчалар Зиннат Фатхуллин
1949 Семург Семурғ Хамид Алимджан
1950 Адолат Адолат Исмоил Акрам
1950 Алпамыш Алпомиш Сабир Абдулла
1951 Токтогул Тўқтағул Ж. Бөкөнбаев
1951 Лейли и Меджнун Лайли ва Мажнун Хуршид
1952 Ёрилтош Ёрилтош Шукур Саъдулла
1952 Радость Шодлик Махмуд Рахмон
1952 Шёлковое сюзане Шоҳи сўзана Абдулла Каххар
1953 Алишер Навои Алишер Навоий Иззат Султан
1953 Наталка Полтавка Наталка Полтавка Н. Лысенко
1953 Нурхон Нурхон Комил Яшин
1954 Праздник на поле Далада байрам Шукур Саъдулла
1954 Сердечные секреты Юрак сирлари Бахром Рахмонов
1955 Офтобхон Офтобхон Комил Яшин
1955 Девушка реки Ганг Ганг дарёсининг қизи Рабиндранат Тагор
1956 Равшан и Зулхумор Равшан ва Зулҳумор Комил Яшин
1956 Любовь к Родине Ватан ишқи Зиннат Фатхуллин
1956 Сундук секретов Сирли сандиқ И. Ахмедов
1957 Алпамыш Алпомиш Сабир Абдулла
1957 Юлдуз Юлдуз Самед Вургун
1958 Ойгул и Бахтияр Ойгул ва Бахтиёр Хамид Алимджан
1958 Именем революции Революция номи билан М. Шатров
1959 Орзигул Орзигул Турсун Собиров
1959 Ашик Гариб и Шахсанам Ошиқ Ғариб ва Шоҳсанам Ахмад Бобожон
1959 Тайфун Тайфун Ахмад Бобожон
1959 Секреты паранджи Паранжи сирлари Хамза
1960 На высокой земле Баланд ерда Кубанычбек Маликов
1960 Ташбалта влюблён Тошболта ошиқ Хамид Гулям
1960 Принцесса Турандот Малика Турандот Карло Гоцци
1961 Если твоя голова кривая Башаранг қийшиқ бўлса Рихси Орифжонов
1961 Дилором Дилором Комил Яшин
1962 Два браслета Икки билакузук Шукур Саъдулла
1962 Судьба отца Отанинг тақдири Бексултан Жакиев
1963 Дитя Фарзанд Мухаммаджон Хайруллаев
1963 Голос из гроба Тобутдан товуш Абдулла Каххар
1963 Мели хоббон, Наби товон Мели ҳаббону Наби товон Яхёхон Маматхонов
1964 Трагедия поэмы Ғазал фожиаси Ахмад Бобожон
1964 Дорогие девушки Жон қизлар Байсеитов, Шангитбоев
1964 Отелло Отелло Уильям Шекспир
1964 Чертова девушка Шайтон қиз Касымалы Жантөшев
1964 Нимми Нимми Премчанд
1965 Гули сиёх Гули сиёҳ Сахиб Жамал
1965 Любовь в молодости Ёшликда берган кўнгил Зиннат Фатхуллин
1965 Горный беркут Тоғ бургути Касымалы Жантөшев
1965 Полёт беркута Бургутнинг парвози Иззат Султан
1966 Неизвестный человек Номаълум киши Иззат Султан
1966 Гул и Навруз Гул ва Наврўз Сабир Абдулла
1966 Материнское поле Момо ер Чыңгыз Айтматов
1966 Парвона Парвона Уйгун
1967 Дилором Дилором Алишер Навои
1967 Абдулла Набиев Абдулла Набиев Адхам Рахмат
1967 Сваты Қудалар Уткир Рашид
1967 Девушка с усами Мўйловли қиз Касымалы Жантөшев
1968 Скорпион из алтаря Меҳробдан чаён Абдулла Кадыри
1968 Стряпуха замужем Пазанда куёвга чиқди Анатолий Софронов
1968 Новая невеста Янги келин Мырзабек Тойбаев
1968 Меж двух огней Икки ўт орасида Бекниёзов, Исмаилов
1968 Сожаление Пушаймон Абдугани Абдугафуров
1969 Женитьба Уйланиш Н. В. Гоголь
1969 Странные вещи Ажаб савдолар Хамид Гулям
1969 Могучая волна Қудратли тўлқин Шараф Рашидов
1969 Когда заря взойдёт над Ферганой Фарғонада тонг отгунча Мирзакалон Исмоилий
1970 Кто смеётся последним Йиқилган тойганга кулар Т. Абдумомунов
1970 Невеста за 5 сом Беш сўмлик келин Мамед Саид Ордубади
1970 Дешёвый жених Арзон куёв Шухрат
1970 Требуется лжец Ёлғончи даркор Димитрис Псафас
1971 Приключения Чанду Чандунинг саргузаштлари А.Д. Иловайский
1971 Обман по шариату Ҳийлаи шаръий Решат Нури Гүнтекин
1971 Рустам Рустам Умаржон Исмаилов
1971 Перед рассветом Тонг олдидан Суорун Омоллоон
1972 Чертовое поколение Шайтон авлод Мухтаров
1972 Девушка Атабека Отабекнинг қизи Токтоболот Абдумомунов
1972 Зло от аппетита Балойи нафс А. Абдугафуров
1973 Начало жизни Ҳаётнинг бошланиши Абдукаххор Маннонов
1973 Гроза Момақалдироқ Александр Островский
1973 Ташбалта влюблён Тошболта ошиқ Хамид Гулям
1973 Горная красавица Тоғ гўзали Саидмуродов
1974 Куйдирмаган кундош Куйдирмаган кундош А. Абдугафуров
1974 Красавица Соҳибжамол Жура Махмудов
1974 Аширбой Аширбой Аалы Токомбаев
1974 Преступление без наказания Жазосиз жиноят Рихси Орифжонов
1974 Бунт невесток Келинлар қўзғолони Саид Ахмад
1975 Орзигул Орзигул Турсун Собиров
1975 Ревизор Ревизор Н.В. Гоголь
1975 Человек издалека Узоқдаги одам Умарахунов
1975 Старики с молодыми душами Кўнгли ёш қариялар Хутаев
1975 Адолат Адолат Исмаил Акрам
1976 Рука друга Дўстим қўли Мехрибон Назаров
1976 Никому не говори Ҳеч кимга айтма Т. Абдумомунов
1976 Шутник Али Масхарабоз Али Бабаханов
1976 Сундук секретов Сирли сандиқ Ахмедов
1977 Переполох перед свадьбой Тўй олдидан тўполон Папаян
1977 Уркуя Урқуя Насридин Байтемиров
1977 Наследство отцов Оталар мероси А. Абдугафуров
1977 Жалость к животному Армонли жонивор Аалы Токомбаев

Мындан тышкары, ал көп сандагы концерттик программаларда катышкан[15]

Сыйлыктары[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Жеке жашоосу[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Колдонулган адабияттар[түзөтүү | булагын түзөтүү]

  1. Энциклопедия Ошской области, Раздел "Театральная жизнь" / гл. ред. Орузбаева Б.О. Академия Наук Киргизской ССР. — Фрунзе (Бишкек): Глав. ред. Киргизской сов. энциклопедии, 1987. — С. 110. — 445 с. ББК 92я2. (рус.)
  2. Таджихон Хасанова: Нар. артистка Киргиз. ССР / Ф.А. Литвинская. — Фрунзе: Киргизгосиздат, 1958. -20 с.: ил.; 20 см.
  3. Журнал "Театр", выпуски 7-12 / Союз писателей СССР, Министерство культуры СССР, Комитет по делам искусств СССР. — Москва: Искусство, 1964. — С. 169..
  4. "Ошский узбекский музыкальный драматический театр" / А. Абдугафуров. — Фрунзе: Кыргызстан, 1980. — С. 16, 23, 33, 35, 39. — 59 с. 21 см, ББК 85.4. (узб.), (рус.) и (кирг.)
  5. "Видные сыновья Оша" / А. Абдугафуров. — Ош: Ошская областная типография, 2000. — С. 129-130. — 176 с. (узб.) и (рус.)
  6. "Ошский академический театр" / А. Абдугафуров. — Ош: "Азия Принт", 2010. — С. 6, 41, 45. — 52 с. (узб.)
  7. "Кыргызстандын гүлдөп-өсүшү үчүн" энциклопедиясы "Во имя процветания Кыргызстана" Энциклопедическое издание о выдающихся узбеках Кыргызстана / Под рук. Жураева Б.Ж. (А. Абдугафуров, Рахманов Д.Д. и др.). — Ош: "Ризван", 2017. — С. 30. — 336 с. — ISBN 978-9967-18-344-5. УДК 351/354. ББК 66,3(2Ки). (узб.), (рус.) и (кирг.)

Тиркемелер[түзөтүү | булагын түзөтүү]

  1. Люди, которые меняли мир
  2. Они стояли у истоков. Текшерилген күнү 3 -февраль (бирдин айы) 2015. Түп булактан архивделген күнү 3 -февраль (бирдин айы) 2015.
  3. 9-й танковый корпус
  4. 95-я танковая бригада
  5. Архивные документы старшего сержанта Рахманова Журахона в ЦАМО
  6. Бессмертный полк гвардии старший сержант Рахмонов Журахон. Текшерилген күнү 3 -сентябрь (аяк оона) 2018. Түп булактан архивделген күнү 10 -август (баш оона) 2017.
  7. Cоветские актеры кино и театра мужчины
  8. Актёрская династия. Текшерилген күнү 3 -февраль (бирдин айы) 2015. Түп булактан архивделген күнү 3 -февраль (бирдин айы) 2015.
  9. Даже из Голливуда! Зарубежные кинозвезды, работавшие в Кыргызстане
  10. Биографии знаменитостей
  11. Центразия Персоны
  12. В историческом центре Оша появится туристический квартал. Текшерилген күнү 26 Апрель 2020. Түп булактан архивделген күнү 23 -февраль (бирдин айы) 2020.
  13. В Оше появится квартал ремесленников
  14. Есть идея, или Как воссоздать в Оше старинный квартал
  15. В кинотеатре «Мир» прошли Дни кыргызского кино. Текшерилген күнү 3 -сентябрь (аяк оона) 2018. Түп булактан архивделген күнү 26 -август (баш оона) 2018.
  16. Памирские письма капитана Зайцова. Текшерилген күнү 25 -декабрь (бештин айы) 2019. Түп булактан архивделген күнү 26 -октябрь (тогуздун айы) 2020.
  17. Тоирбоев Султон мингбоши

Шилтемелер[түзөтүү | булагын түзөтүү]