1982

	2- миң жылдык
	XVIII кылым — XIX кылым — XX кылым — XXI кылым — XXII кылым
	Хронологиялык жадыбал

Жылдар
	1978 · 1979 · 1980 · 1981 — 1982 — 1983 · 1984 · 1985 · 1986
Онжылдык
	1960-чу · 1970-чу — 1980-чу — 1990-чу · 2000-чу
Кылымдар
	XIX кылым — XX кылым — XXI кылым

1982 (бир миң тогуз жүз сексен экинчи) жыл — толук эмес жыл, Григорий календары боюнча жума күндөн башталат. Бул биздин замандын 1982, 2-миңжылдыктын 982, XX кылымдын 82-жылы.

Негизги окуялар[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Январь[түзөтүү | булагын түзөтүү]

8 январь — Испания Гибралтардагы блокадасынан баш тартат (декабрда чек ара ачылат).
8 январь — AT&T өзүнүн 22 бөлүмүнөн баш тартат.
11 январь — Париж - Дакар раллисинде Марк Тэтчер жоголгон, британдык ага-министр Маргарет Тэтчердин уулу. 14 январда куткарылган.
11 январь — 17 январь — АКШнын Батышында тарыхта болуп көрбөгөндөй суук болгон.
13 январь — Вашингтондо Air Florida компаниясына тиешелүү ичинде 78 киши бар № 90 рейси боюнча учкан учак авиакырсыкка учураган, учак Потомак дарыясына барып түшөт, ичиндеги бардык адамдар каза болушат. Ошол желе күнү вашингтон метросунда поезд рельстен чыгып кетип 3 адам көз жумган.
17 январь — АКШнын Түндүгүндө «Ызгардуу дем алыш».
19 январь — Польшада азык түлүккө болгон баанын өсүшү 1-февральдан баштап 200дөн 400 % чейин жеткен.
21 январь — Британдык тоо кен казуу Улуттук бирикмеси айлык акынын 9,3 %өсүшүнө макулдук берет.
24 январь — Египет президенти Хосни Мубарак СССРден өлкөнү индустриализациялоо боюнча жардам сурайт.
26 январь — Финляндиянын президенти болуп Мауно Койвисто шайланат.
26 январь — Согуштан кийинки аралыкта Улуу Британияда жумушсуздук 129918 адамдан 3070621 чейин өскөн.
27 январь — Ирландиянын ага-министри Гаррет Фитцджеральд 1981-82-жылдардагы бюджеттин тартыштыгынан жумуштан кетүү арызын жазат.
29 январь — АКШнын Өкмөтү Польшанын карызын жабууга макулдук берет.
31 январь — Израиль Синай жарым аралына ынтымакка чакыруу күчтөрүнүн киришине макулдук берет.
31 январь — Польша. Гданьскта болгон азык түлүктүн бааларынын көтөрүлүшүнөн болгон ызы чууда, Өкмөт коменданттык саат киргизет.

Февраль[түзөтүү | булагын түзөтүү]

1 февраль — Сенегал жана Гамбиянын ортосунда эркин конфедерациясы күчүнө кирет.
2 февраль — Хамедеги бычактоолор башталат, Сирия.
3 февраль — Сирии президенти Хафез Асад аскер күчтөрүн Харран шаарынан мусулмандардан бошотууга жумшайт.
5 февраль — 6000 жүргүнчүнү таштаган, жана 270 млн доллары карызы бар лондон Laker Airways авиакомпаниясы жокко чыгарылат.
9 февраль — Европа экономикалык коому жана АКШ Мадридде Түндүк-Батыш сүйлөшүүлөрүн, Польша аскер көзөмөлүн алып салганга чейин токтотулган.
15 февраль — Ньюфаундлендин жээгинде катуу шамаалдан Ocean Ranger нефт тушуучу платформасы чөгүп кеткен , 84 жумушчу көз жумган.
17 февраль — Зимбабвенин Өкмөтүнөн Джошуа Нкомо чыгарылган.
18 февраль — Ирландиядагы жалпы парламент шайлоосунан Фианна Файл партиясы жеңип чыгышат.
19 февраль — Испании, 1981-жылы кармалышкан, мамлекеттик төңкөрүш жасаганга даярданып жатышкан деген айып менен 32 офицердин соту болот (3-июнь ар бирине 30 жылдан берилет).
24 февраль — Уганданын эркиндикке чакырган Кыймылы өлкөнүн борбор шаары Кампалга чабуул жасашат.
24 февраля — ТАРда Андрес Треурних башында турган Улуттук партиянын 22 өкүлү ага-министр П. В. Ботенге ишеним көрсөтпөйбүз деп чыгышкан.
25 февраля — Адам укуктары боюнча Европалык сот ата-энелеринин уруксаты жок мугалимдер окуучуларга кол көтөрүүгө тыюу салынат деген мыйзам чыгарышкан.

Март[түзөтүү | булагын түзөтүү]

1 март — СССР «Венера-13» аппаратын космоско учурат, аппарат Венерага барып конот.
3 март — Лондондо англиялык ханайым Barbican маданий борборун ачат.
9 март — Ирландиянын ага-министри болуп Чарльз Хоги дайындалат.
10 март — АКШ ливия нефтисинин импорттолушуна эмбарго киргизет жана аларды терроризмге өнөктөш деп, Ливияга жогорку технологиялык каражаттардын кирбегенин көзөмөлдөйт.
10 март — Сизигия: Күн системысындагы баардык 9 планета Күн менен бир катарга тизилишкен.
11 март — Британдык өкмөт суу астында сүзүүчү кеменин "Поларис" ракетасын алмаштыруу үчүн америкалык «Трайдент II» ракетасын сатып ала турган ниети бар экендигин билдирет.
15 март — Никарагуа президенти Даниэль Ортега конституциянын ишин токтотуп өлкөгө аскердик абал киргизет.
16 март — Ньюпортте, Род-Айленд Клаус фон Бюлов өзүнүн жубайын өлтүрүүгө үмүттөнгөн деген айып менен айыпталган.
16 март — Фолкленд согушу: аргентиналык темир алуучу Түндүк Георгия аралына биринчилерден болуп аргентина желегин жерге саят.
23 март — Гватемалада аскердик төңкөрүш.
24 март — Бангладеште аскердик төңкөрүш.
29 март — англиялык ханайым канада конституциясынын биринчи баскычы болгон Канада тууралуу актка кол койгон.

Апрель[түзөтүү | булагын түзөтүү]

2 апрель — Фолкленд согушу: аргентиналык аскерлер Фолкленд аралдарын басып алышат. Улуу Британия Аргентина менен дипломатиялык кызматташтыкты токтотот.
2 апрель — Фолкленд согушу: Фолкленд аралдары толугу менен аргентинанын кол алдына өтөт, аралдардагы британ өкмөтү баш ийишет.
2 апрель — СССРде «Известия» гезити А. С. Монин жана Г. И. Баренблатт советтик окумуштуулар белгисиз учуучу объектилердин жандырмагын табышты деген макала чыгарат.
3 апрель — БУУнун Коопсуздук Кеңеши 502 резолюцияны кабыл алышат, анда Аргентинанын Фолкленд аралдарынан аскерлерин чыгаруу талаптары жазылган.
4 апрель — Фолкленд согушу: британдын ВМС оперативдүү кемелер отряды Фолкленд аралдарына биринчилерден болуп барышат.
6 апрель — АКШда апрель суугу түндүк-батышты толугу менен бекитип салган.
7 апрель — АКШнын мамлекеттик катчысы Александр Хейг Фолкленд аралдары боюнча болуп жаткан ызы чууга ортомчу болууга макулдугун билдирет.
7 апрель — СССР АКШнын Лаосто, Кампучиде жана Афганистанда химиялык курал колдонду деген дооматтарына нота жиберет.
12 апрель — Фолкленд согушу: Европа экономикалык уюму Аргентинага каршы экономикалык чараларды колдонот.
12 апрель — Фолкленд согушу: Фолкленд аралдарынын айланасында 200 метрдик толук изоляция зонасы планы Улуу Британия тарабынан киргизилет.
15 апрель — Каирде, Египет, президент Анвар Садаттын өлүмүнө тийешеси бар делген беш ислам фундаменталистери өлтүрүлгөн.
17 апрель — Улуу Британия ханайымы Елизавета II Улуу Британиядан толугу менен саясий көз карансыз кылган Канаданын жаңы конституциясын жана акча бирдигин жарыялайт.
19 апрель — Британ өкмөтү Хейгом тарабынан сунушталган Фолкленд аралдарындагы кризисти жөнгө салуу боюнча планын колдобойт.
23 апрель — Sinclair Research Ltd англиялык компаниясы 8 чыңалуудагы ZX Spectrum үй компьютерин сунуштайт.
23 апрель — Ки-Уэстанын мэри, Флорида Дэннис Уардлоу бир күнгө Конк Республикасынын көз канасыздыгын жарыялаган.
24 апрель — Евровидение таймашын 1982-жылы Ein Bisschen Frieden ыры менен немец аткаруучусу Nicole жеңип алган.
25 апрель — Фолкленд согушу: Британ аскерлери Түндүк Георгия аралдарын бошотушат.
25 апрель — Израиль-египет тынчтык келишими боюнча Израиль Синай жарым аралынан аскерлерин чыгарган.
29 апрель — Кытайдын калкынын саны 1 миллиард адамдан ашкан.
30 апрель — Фолкленд согушу: АКШда Рейган президентинин администрациясы Аргентинага каршы экономикалык чара көрөт.

Май[түзөтүү | булагын түзөтүү]

1 май — Польшада 50 миң «Солидарность» профуюмунун мүчөлөрү аскердик абалды алып салууга каршы көтөрүлүшкөн.
2 май — Фолкленд согушу: англиялык «Конкерор» атомдук суу астында сүзүүчү кемеси «Генерал Бельграно» аргентина крейсерин чөктүргөн, 323 деңизчи көз жумган.
2 май — Аба ырайы каналы (АКШ) биринчи жолу кабелдик телекөрсөтүү аркылуу бериле баштаган.
4 май — Фолкленд согушу: аргентиналык Exocet ракетасы англиялык Sheffield кемесине келип түшкөндө башталган өрттөн 20 деңизчи көз жумган. Кеме 10-майда чөгүп кеткен.
4-майдандан 10 майга чейин — Советтик экспедициясынын 11 катышуучусу Эверестин чокусуна чыгышкан.
5 май — Унабомбер ВандербильдУниверситети компьютердик илимдер департаментинде бомба жарган, департаменттин катчысы Джанет Смит жарадар болгон.
12 май — Испаниялык чиркөөчү Хуан Эрнандес рим папасы Иоанн Павел IIни Фатимага (Португалия) болгон сапарында бычак менен саюууга аракет кылган.
12 май — Braniff International Airways авиакомпаниясы банкрот болгонун жарыялап, учуулардын баарын токтотушкан.
13 май — Байконур космодромунан Союз Т-5 космостук кемеси учурулган.
21 май — Фолкленд согушу: англиялык деңизчилери жана десанттары Фолкленд аралдарынын Сан-Карлос жээгине түшүшүп британ желегин жээкке сайышкан.
22 май — Фолкленд согушу: Ardent англиялык кемеси аргентина учкучтары тарабынан чөктүрүлгөн, 22 деңизчи көз жумган.
23 май — Фолкленд согушу: Antelope англиялык кемеси аргентина тарабынан жасалган авиабомбанын эсебинен чөккөн.
24 май — Иран-ирак согушу: иран аскерлери Хорремшехр шаарын басып алышат.
24 май — СССР КГБ башчысы Ю. В. Андропов КПСС БК Катчы болуп шайланган .
24 май — СССРде Азык түлүк программасы кабыл алынат.
25 май — Фолкленд согушу: Atlantic Conveyorанглия кемеси Exocet аргентина ракетасынан чөгөт, 12 адам көз жумган, ошондой эле конфликт болгон жерге аскерлерди ташуучу айланмаучактар да жарылган.
28 май — Тарыхта биринчи жолу рим папасы Улуу Британияда болот (2-июньга чейин).
29 май — Фолкленд согушу: Гуз-Гриндеги салгылашуу. Британ парашютистери кургак аймакта болгон татаал салгылашууда жеңишке жетишишет.
30 май — Испания НАТОнун 16- мүчөсү болуп кошулат.

Июнь[түзөтүү | булагын түзөтүү]

3 июнь — Лондон көчөрөрүнүн биринде Улуу Британиядагы израил элчиси Шломо Аргов жарадар болот.
4 июнь
- Арговдун жарадар болушуна жооп катары Израил авиациясы Ливандагы палестин партизандары чогулган жайларга бомба ташташат.
- СССР «Космос—1374» деп аталган, жердин жасалма спутниги учурулат.
6 июнь
- Будапеште кубик Рубикти чогулткандардын биринчи дүйнөлүк Кубогу өтөт.
- Ливия согушу башталат: израил аскерлери Ариэля Шаронакоргоо министринин кол астында «Мир Галилее» операциясынын негизинде Түндүк Ливанга кол салышып Бейрутка жакындашат.
- Ливан согушу: БУУнун Коорсуздук Кеңеши Израилди Ливандан аскерлерин чыгарууга үндөйт.