Аксы району
Аксы району | |
Өлкө: | |
---|---|
Абалы: | |
Киргени: | |
Акимий борбору: | |
Ири шаары: | |
Түзүлгөн убакыты: |
6-март, 1992-жыл |
Аким: |
Замирбек Сыдыков[1] |
Калкы (2017): |
135 010 адам[2] |
Улуттук курамы: | |
Диний курамы: | |
Саат алкагы: | |
Телефон коду: |
+996 3724 |
Унаа коду: |
04 |
Ырасмый сайты |
Аксы району (1992-жылга чейин — Жаңы-Жол району) — Кыргызстандын Жалал-Абад облусундагы район. Административдик борбору — Кербен шаары[3].
Географиясы[оңдоо | булагын оңдоо]
Район облустун борбору Жалал-Абад шаарынан түндүк-батыш тарапта, деңиз деңгээлинен 1200 метр бийиктикте, Фергана өрөөнүнүн түндүк четинде жайгашкан.
Аксы району Өзбекстандын Наманган облусунун төрт району менен чектешет (Жаңы-Коргон, Чартак, Үйчү, Үч-Коргон). Аксы районунун Өзбекстан Республикасы менен болгон чек арасынын узундугу 142 км түзөт.
Райондун аймагында азыркы убакта төмөнкү коруктар түзүлгөн жана иштейт:
- Авлетим-Ата мамлекеттик табият паркы
- Аркыт токой чарбалыгы (1936-жылы негизделген)
- Падыша-Ата мамлекеттик коругу
- Сары-Челек мамлекеттик биосфералык коругу
- Разан-Сай ботаникалык заказниги
- Жел-Тийбес ботаникалык заказниги
- Балтыркан токой заказниги
- «Кара-Жыгач аскасы» гидрогеологиялык заказниги (табият эстелиги).
Калкы[оңдоо | булагын оңдоо]
Кыргызстандын 2009-жылкы элди каттоосу боюнча райондун калкынын саны 113010 адам. Алардын ичинен кыргыздардын саны 107447 адам (95,1 %), өзбектер — 4802 адам (4,2 %), орустар — 305 адам (0,3 %).
Административдик бөлүнүшү[оңдоо | булагын оңдоо]
Аксы районунун курамына 11 айыл аймагы кирет:
- Авлетим айыл аймагы — Авлетим айылы
- Ак-Жол айыл аймагы — Ак-Жол айылы
- Ак-Суу айыл аймагы — Ак-Суу айылы
- Жаңы-Жол айыл аймагы — Жаңы-Жол айылы
- Жерге-Тал айыл аймагы — Жерге-Тал айылы
- Кара-Жыгач айыл аймагы — Кара-Жыгач айылы
- Кара-Суу айыл аймагы — Көпүрө-Башы айылы
- Кашка-Суу айыл аймагы — Кашка-Суу айылы
- Кызыл-Туу айыл аймагы — Кызыл-Туу айылы
- Кош-Дөбө айыл аймагы — Кош-Дөбө айылы
- Назаралиев (Үч-Коргон) айыл аймагы — Нарын айылы
Талаш аймактар[оңдоо | булагын оңдоо]
Аксы районунун Өзбекстан менен болгон мамлекеттик чек арасынын бөлүктөрүндө 8 талаш жерлер бар, алардын жалпы аянты 513 га. Чек аранын белгисиздиги эки өлкөнүн жарандары ортосунда болуп чыккан чыр-чатактардын негизги себеби.
2002-жылы Аксы районунда калк менен укук коргоо органдары ортосунда жаңжал чыккан. Калктын талаптарынын бири болуп кыргыз-кытай мамлекеттик чек арасы жөнүндөгү келишимден баш тартуу болгон.
Тарыхы[оңдоо | булагын оңдоо]
Мунун Ош облусунун курамына кирчү. 1990-жылы Жалал-Абад облусуна өткөн. 1992-жылга чейин Жаңы-Жол району деп аталган.
Аксыдан чыккан белгилүү инсандар[оңдоо | булагын оңдоо]
Жеңижок Нүзүп Бий Токтосун Тыныбеков Бекназар Баатыр Алымкан Көксулуу
Бир катар даңазалуу инсандар, илимпоздор, коомдук ишмерлер чыккан.
Алардын арасында тарых илимдеринин кандидаты Туратбек Жоробеков (1946-2016), экономика илимдеринин кандидаты Кадыржан Райымбеков, педагогика илимдеринин доктору Сатканбай Момуналиев, биология илимдеринин кандидаты Максатбек Казакович Мамытбеков, саясат таануу илимдеринин кандидаты Уран Токтоназарович Ботобеков, ж.б. чыккан.
Маалымат каяктан алган[оңдоо | булагын оңдоо]
- ↑ Эсеналы Ормоналиев Аксы районунун акими болуп дайындалды. Super.kg. Текшерилген күнү 16 -июль (теке) 2020.
- ↑ 2.0 2.1 Перепись населения Киргизии 2009. Джалал-Абадская область. Текшерилген күнү 21 -декабрь (бештин айы) 2016. Түп булактан архивделген күнү 10 -август (баш оона) 2011.
- ↑ Enrin.grida.no. Текшерилген күнү 19 -июнь (кулжа) 2008. Түп булактан архивделген күнү 2 -август (баш оона) 2009.
![]() | ||
---|---|---|
Баткен облусу | Баткен · Кадамжай · Лейлек | ![]() |
Жалал-Абад облусу | Аксы · Ала-Бука · Базар-Коргон · Ноокен · Сузак · Тогуз-Торо · Токтогул · Чаткал | |
Нарын облусу | Ак-Талаа · Ат-Башы · Жумгал · Кочкор · Нарын | |
Ош облусу | Алай · Араван · Кара-Кулжа · Кара-Суу · Ноокат · Өзгөн · Чоң-Алай | |
Талас облусу | Бакай-Ата · Кара-Буура · Манас · Талас | |
Чүй облусу | Аламүдүн · Жайыл · Кемин · Москва · Панфилов · Сокулук · Чүй · Ысык-Ата | |
Ысык-Көл облусу | Ак-Суу · Жети-Өгүз · Тоң · Түп · Ысык-Көл |