Жогорку деңгээлдеги жалпы домен

Жогорку деңгээлдеги жалпы домен (англ. generic top-level domain, gTLD) — жогорку деңгээлдин домендеринин категорияларынын бири. IANA уюму тарабынан башкарылат жана интернеттин домен аталыштар системасында колдонулат.

Тарыхы

Биринчи gTLD тибиндеги домендер 1985-жылдын январында ишке берилген. Ал учурда мындай домендерден 7 болчу:

.com — коммерциялык сайттар үчүн;
.edu — билим берүүчү сайттар үчүн;
.gov — АКШнын мамлекеттик мекемелери үчүн;
.mil — АКШнын аскердик сайттары үчүн;
.net — интернет тармагына байланышы бар мекемелер жана уюмдар үчүн;
.org — коммерциялык эмес сайттар үчүн;
.int — эл аралык уюмдар үчүн.

Азыркы учурда gTLD домендеринин алтоосун каттоо үчүн кандайдыр бир чектөөлөр жок — .com, .net, .org, .info, .biz жана .name. Көрсөтүлгөн домендерди жеке жактар, мекемелер, уюмдар колдоно алышат^[1].

Домендик аталыштарга жана IP-даректерге байланыштуу маселелерди жөнгө салуучу ICANN 2010-жылдын 25-июнунда, порнографиялык мазмундагы сайттар үчүн .xxx доменин колдонууга уруксат берген^[2].

ICANNдын 2011-жылында 41-конференциясында өткөн конференциясында New gTLD программасы кабыл алынган жана gTLD домендерин юридикалык жактар, коммерциялык уюмдар, бийлик органдары, коммерциялык эмес уюмдар, мекемелер оздоруна каттата алышат^[3].

Жиктештирүү

Демөөрчүлөрсүз (негизги) жогорку баскычтагы домендер

.com (commercial) — коммерциялык мекемелер үчүн
.net (networks) — тармак провайдерлери үчүн
.org (organizations) — коммерциялык эмес мекемелер үчүн
.biz (business organizations) — коммерциялык гана мекемелер үчүн (чектөөлөр менен)
.info (information) — баардык калоочулар үчүн
.name (personal) — жеке сайттар үчүн (чектөөлөр менен)
.pro (professionals) — айрым кесиптердин адистери үчүн (чектөөлөр менен)

Демөөрчүлүү жогорку баскычтагы домендер

.asia — Азия-Тынч океан аймагынын жашоочулары үчүн
.int — эл аралык уюмдар үчүн жогорку баскычтагы жалпы домен
.aero — аэроиндустрия менен байланышкан уюмдар жана жеке жактар үчүн
.cat — каталониялык лингвистикалык жана маданий коомчулуктардын өкүлдөрү үчүн
.coop — кооперативдик уюмдар үчүн
.eco — экологияга байланыштуу интернет-булактары үчүн
.jobs — жумуш берүү менен байланышкан сайттар үчүн
.mobi — ишмердүүлүгү уюлдук телефондорго багытталган сайттар үчүн
.moe — моэруга байланышкан булактарды өнүктүрүү үчүн
.museum — музейлер үчүн
.post — почталар үчүн
.space — космос менен байланышы бар уюмдар үчүн
.tel — жеке жана корпоративдик байланыштарды сактоо жана иреттөө үчүн
.travel — туристтик индустрия үчүн
.xxx — 18+ менен байланыштагы маалыматтарды камтыган сайттар үчүн
.yandex — Яндекстин сайттары үчүн (мисалы: taxi.yandex)
.global — глобалдык деңгээлде иштеген уюмдар үчүн

Колдонууда чектөөлөрү бар домендер

.edu (educational) — АКШнын билим берүү долбоорлору жана жогорку окуу жайлары үчүн
.gov (US Government) — АКШнын өкмөтүнө бөлүнгөн
.int (international organizations) — эл аралык уюмдар үчүн (.tpc.int кошпогондо )
.mil (US Dept of Defense) — АКШнын аскердик уюмдары жана мекемелери үчүн

Интернет инфратүзүмү үчүн домендер

.arpa — интернет инфратүзүмү үчүн

Резервдеги домендер

RFC 2606 документтине ылайык, жогорку баскычтагы төрт домен глобалдык DNSте колдонулбашы үчүн резервделген:

.example — мисалдардын үлгүлөрү үчүн резервделген
.invalid — иштебеген даректердин мисалдарынын үлгүлөрү үчүн резервделген
.localhost — күнүмдүк localhost колдонууда каталар келип чыкпашы үчүн резервделген
.test — тестирлөө үчүн резервделген

Булактар

↑ Альбитц П., Ли К. DNS жана BIND. — ISBN 5-93286-035-9
↑ ББСнин сайтындагы макала
↑ Нет.ком

Тышкы шилтемелер

[1] Альбитц П., Ли К. DNS жана BIND. — ISBN 5-93286-035-9

[2] ББСнин сайтындагы макала

[3] Нет.ком

[1]

[2]

[3]

Жогорку деңгээлдеги жалпы домен
Жалпы	.bar • .biz • .blog • .cam • .cloud • .club • .college • .com • .fun • .gay • .gdn • .global • .guru • .inc • .info • .kaufen • .lgbt • .name • .mobi • .moe • .monster • .net • .ngo • .one • .ong • .online • .ooo • .org • .pro • .sexy • .shop • .site • .tech • .top • .video • .wiki • .wtf • .xyz
Уюшутучуулары бар	.aero • .amazon • .app • .art • .bank • .bible • .cern • .coop • .design • .dev • .eco • .edu • .google • .gov • .hiv • .int • .jobs • .kids • .kiwi • .kosher • .mil • .museum • .post • .radio • .realtor • .tel • .toyota • .travel • .xxx
Географиялык аталыштагы	.africa • .alsace • .amsterdam • .asia • .barcelona • .bcn • .berlin • .brussels • .bzh • .cat • .cymru • .eu • .eus • .frl • .gal • .gent • .irish • .istanbul • .koeln • .krd • .lat • .london • .melbourne • .miami • .nyc • .paris • .quebec • .rio • .saarland • .scot • .sydney • .taipei • .tokyo • .vegas • .vlaanderen • .wales • .wien • .zuerich
Инфратүзүм	.arpa
Өчүрүлгөн	.nato • .root
Резердеги	.example • .invalid • .local • .localhost • .onion • .test
Тилдер жана улуттар менен байланышкан	.eng • .ker • .nai • .sic
Технологиялар менен байланышкан	.geo • .mail • .web
Башкалар	.kid • .music

Жогорку деңгээлдеги улуттук домен
ISO 3166-1	A • .ac • .ad • .ae • .af • .ag • .ai • .al • .am • .ao • .aq • .ar • .as • .at • .au • .aw • .ax • .az • B • .ba • .bb • .bd • .be • .bf • .bg • .bh • .bi • .bj • .bm • .bn • .bo • .br • .bs • .bt • .bw • .by • .bz • C • .ca • .cc • .cd • .cf • .cg • .ch • .ci • .ck • .cl • .cm • .cn • .co • .cr • .cu • .cv • .cw • .cx • .cy • .cz • D • .de • .dj • .dk • .dm • .do • .dz • E • .ec • .ee • .eg • .er • .es • .et • .eu • F • .fi • .fj • .fk • .fm • .fo • .fr • G • .ga • .gd • .ge • .gf • .gg • .gh • .gi • .gl • .gm • .gn • .gp • .gq • .gr • .gs • .gt • .gu • .gw • .gy • H • .hk • .hm • .hn • .hr • .ht • .hu • I • .id • .ie • .il • .im • .in • .io • .iq • .ir • .is • .it • J • .je • .jm • .jo • .jp • K • .ke • .kg • .kh • .ki • .km • .kn • .kp • .kr • .kw • .ky • .kz • L • .la • .lb • .lc • .li • .lk • .lr • .ls • .lt • .lu • .lv • .ly • M • .ma • .mc • .md • .me • .mg • .mh • .mk • .ml • .mm • .mn • .mo • .mp • .mq • .mr • .ms • .mt • .mu • .mv • .mw • .mx • .my • .mz • N • .na • .nc • .ne • .nf • .ng • .ni • .nl • .no • .np • .nr • .nu • .nz • O • .om • P • .pa • .pe • .pf • .pg • .ph • .pk • .pl • .pm • .pn • .pr • .ps • .pt • .pw • .py • Q • .qa • R • .re • .ro • .rs • .ru • .rw • S • .sa • .sb • .sc • .sd • .se • .sg • .sh • .si • .sk • .sl • .sm • .sn • .so • .sr • .ss • .st • .su • .sv • .sx • .sy • .sz • T • .tc • .td • .tf • .tg • .th • .tj • .tk • .tl • .tm • .tn • .to • .tr • .tt • .tv • .tw • .tz • U • .ua • .ug • .uk • .us • .uy • .uz • V • .va • .vc • .ve • .vg • .vi • .vn • .vu • W • .wf • .ws • Y • .ye • .yt • Z • .za • .zm • .zw
Резервде	.bl • .bq • .eh • .mf
Колдонулбагандар	.bv • .gb • .sj
Иштен чыгарылгандар	.an • .bu • .cs • .dd • .tp • .um • .yu • .zr
Кириллица менен	.бг • .бел • .ею • .қаз • .мкд • .мон • .рус • .рф • .срб • .укр
Арабча	امارات.— БАЭ • مصر.— Египет • السعودية.— Сауд Арабиясы • الجزائر.— Алжир • الاردن.— Иордания • فلسطين.— Палестина • قطر.— Катар • بھارت.— Индия • ایران.— Иран • المغرب.— Марокко • عمان.— Оман • تونس.— Тунис • سوريا.— Сирия • ليسيا.— Малайзия • اکستان.— Пакистан • يمن.— Йемен, پاکستان.— Пакистан, اليمن.— Йемен
Хиндиче	.இலங்கை— Шри-Ланка, .ලංකා— Шри-Ланка, .ভারত— Индия, .भारत— Индия, .భారత్— Индия, .ભારત— Индия, .ਭਾਰਤ— Индия, .இந்தியா— Индия, .ไทย— Таиланд, .சிங்கப்பூர்— Сингапур
Кытайча	.中国, .中國, .公司, .网络— Кытай, .台灣— Тайвань, .台湾— Тайвань, .香港— Гонконг, .澳門, .澳门— Макао, .新加坡— Сингапур
Башка тилдерде	.한국— Түштүк Корея, .გე— Грузия, .ελ— Грекия, .հայ— Армения, .বাংলা— Бангладеш, .日本— Жапония, ישראל.— Израиль, .ລາວ— Лаос
Берилбеген, колдонулбаган	سودان.— Судан, بارت. — Индия, ڀارت. — Индия, .κπ— Кипр