Астана

Казакстандын борбору Астана Файл:Bayterek by night 04.jpg Байтерек түнчүндө. Желек Герб Өлкө [[Казакстан]]Казакстан Координаттар 51°11′ с. ш. 71°24′ в. д. Ички бөлүнүшү 5 аймак (Алмата, Байкоңур, Сарыарка, Эсил, Нура) [[Аким]] Жеңиш Касымбек Тарыхы жана Географиясы Негизделген күнү 1830-жыл Биринчи белгиленген 1830-жыл Мурунку аталышы 1830-1961 — Акмолинск, 1961-1992 — Целиноград, 1992-1998 — Акмола, 1992-2019 — Астана, 2019-2022 — Нур-Султан Аянты 722 км2 км² Борборунун бийиктиги 347 метр м Климатынын түрү кескин континенттик Убакыт аралыгы [[UTCUTC+05:00]] Калкы Расмий тили [[Казак тили]] Калкы ▲ 1 444 700 адам (2024) Жыштыгы 1699 адам/км² Агломерация 1.500.000 адам Улуттук курамы казактар — 65,2% орустар — 23,8% украиндер — 2,9% татарлар — 1,7% немистер — 1,5% улуттун башка өкүлдөрү — 4,9% Диний курамы мусулмандар, православдар ж.б. Этнохороним астаналык, астаналыктар Сандык идентификаторлор Телефон коду +7 7172 Почта индекси 010000 Расмий сайты http://www.astana.kz  (казак.)  (орусча) Астана (Жер)

Астана (каз. Астана / Astana) — Казакстандын 1997чи жылдан бери борбору. Шаар мамлекеттин түндүгүндөгү Ишим дарыясынын жээгинде жайгашкан. Административдик аймактык жактан 5 районго бөлүнгөн. Акмоло облусу менен куурчалып анын курамына кирбеген анклавдуу шаар болуп саналат.

Акмолинск шаар макамына 1862-жылы 26-сентябрда ээ болгон. 2018-жылдын 1-январына карата Нур-Султандын калкынын саны 1 035 537 адамды түздү.

Өлкөнүн түндүк бөлүгүндө, Ишим дарыясынын боюнда, Казак Сараркасынын түндүгүндө жайгашкан. Калкы 345,6 миң (2005). Темир жол тоому. Эл аралык аэропорту бар. 1830-ж. Aкмоло чебинин ордунда отурукташкан. 1832-жылдан Aкмоло станицасы, 1863-жылдан округдук шаар, 1868-жылдан Aкмоло уездинин борбору. Ташкен ж-а Бухарадан Орусияга, Чыгыш Кытайдан Шиберге (Сибирь) кеткен кербен жолунун маанилүү пункту болгон. 1920-36-ж. Кыргыз (Казак) ACCРинин курамындагы губерниянын (1920-28), округдун (1928-30) республикага баш ийген райондун (1930-32), Караганда облусундагы райондук (1932-39), 1965-97-ж. облустун борбору болгон. 1939-жылдан Aкмоло облусунун, дың жерлерди өздөштүрүүдө крайдын административдик борбору болуп, экономикалык ж-а саясий абалы тез өсө баштаган. 1998-жылдан азыркыдай аталат. 1990-жылдын аягынан шаардын борбордук бөлүгүндө (жапон мөөмөрү (архитектору) К. Курокаванын генералдык долбоору б-ча) курулуш иштери жүргүзүлгөн; алар: парламент ж-а өкмөт үйү, президенттин резиденциясы, «Караотель» турак жай комплекси, «Aль-Фараби» ж-а «Самал» кичи райондору, Конгресс-холл, «Евразия» соода борбору, Ишим дарыясындагы көпүрө ж-а дарыянын сол жагында бийиктиги 97 м келген «Aстана-Байтерек» монументи. Aнда диаметри 22 м айнек шар орнотулган. Металл шардын каркасы 3 кабат түстүү айнек м-н капталган. Ал Казакстан Республикасынын 10 жылдыгына арналган көрүнүктүү монументтик курулуш.

Астана — Казакстандын маданий борбору. 28 ЖОЖ (филиалдары м-н), анын ичинен техникалык университет (1933-жылдан), С. Сейфуллин атынагы агрардык институту (1957), Л. Н. Гумилев атындагы Евразия улуттук университети (1998; Москва мамлекеттик университетинин филиалы), медицина (1964), музыка (1998) ж. б. академиялары иштейт. Китепканалары: Президенттик маданий борборунуку, Борбордук шаардык, А. Гайдар атындагы балдар китепканалары ж. б. А. Кастеев атындагы искусство (1935), азыркы искусство (1980-ж. негизделип, 1999-ж. Алматыдан көчүрүлүп келинген), жазуучу С. Сейфуллиндин (1988) музейлери, орус драма (1940), музыкалык драма (1991), улуттук опера ж-а балет (2000) театрлары, филармония (1997), оркестрлер бар. Маанилүү өнөр жай тармактары: «Казак айыл чарба машиналары», «Газмашаппарат» АКсы, «Астана Моторс» компаниясы, вагон ремонттоо, машина куруу, металл иштетүү, жеңил, тамак-аш өнөр жайлары, эмерек өндүрүшү бар.

Аталышы

Шаардын мурдагы Астана аталышы казак тилинен алынган. Казакча бул сөз элдин баш калаасы дегенди билдирет. Бул сөз казак тилине парс тилинен келген. Анда ал "ыйык жер", "босого" деген мааниге ээ. Нур-Султан деп туңгуч президент Нурсултан Назарбаевдин атынан коюу чечими 2019-жылы 20-мартта кабыл алынган.